Door de financiële markten, maar ook door de lezers hier, wordt er de laatste weken met spanning uitgekeken naar China waar een vastgoedreus op omvallen staat. Collega Joost van Buuren heeft er al de nodige aandacht aan gegeven, zoals onlangs in deze column. Er kwamen behoorlijk wat lezersreacties en daaruit maak ik op dat er serieus rekening wordt gehouden met negatieve ontwikkelingen aangaande onze economie.
Goedkoop is duurkoop
Een economische crisis zou de huidige (gecreëerde) gezondheidscrisis doen verbleken. Er zou zomaar een heuse crash kunnen neerzinken op de financiële markten. Er zijn veel onderliggende economische problemen die al een tijdje voortwoekeren als een ondergrondse veenbrand. Centrale banken pompen enorm veel geld de markten in terwijl de rentetarieven op een dieptepunt stonden. Desondanks floreerden de beurzen en gingen aandelen en vastgoedprijzen door het dak. Dankzij het goedkope geld. Er is een spreekwoord dat zegt: “Goedkoop is duurkoop!” Het is dus een kwestie van tijd dat we worden ingehaald door de harde feiten dat we onze economie niet eeuwig kunstmatig kunnen injecteren met gratis geld. Het is vergelijkbaar met het menselijk immuunsysteem. Coronavaccins geven maar een tijdelijke bescherming en verliezen hun kracht na ongeveer een half jaar. Niet voor niets klinkt de roep voor de volgende vaccinatieronde.
Economische zwaartekracht
Een heroïneverslaafde kan niet zonder een spuit en hetzelfde verslavende effect zien we momenteel in de mondiale economie die door de centrale banken kunstmatig overeind wordt gehouden door de opkoop van schuldpapier en de aanhoudende(?) lage rente. Diverse analisten waarschuwen dat centrale banken niet eeuwig kunnen doorgaan met het injecteren van een eerder ooit gezonde economie. We mogen niet gewend raken aan ‘gratis geld.’ Het nadelige effect is prijsopdrijving van harde assets en dat leidt tot een bubbel van jewelste. Ik kan niet anders constateren dat die bubbel nu op knappen staat. Het leeglopen van een bubbel gaat altijd met donderend geraas. De weg naar de top kost enige tijd maar de afdaling gaat een stuk sneller waarbij je af en toe flink moet afremmen. Als de remmen niet goed werken door achterstallig onderhoud dan is een diep ravijn meestal het eindpunt. Helaas zijn er talloze vergelijkingen te maken om aan te geven dat de (zwaarte)krachten in de economie eenzelfde uitwerking kennen als alle andere bewegingen op onze aardkloot.
Het begint in China
Als het eenmaal mis gaat dan volgt er vaak een opeenstapeling van negatieve factoren die elkaar versterken in de rit naar beneden. Als we om ons heen kijken dan zien we er genoeg. Het begon met een gezondheidscrisis die door regeringen werd aangegrepen om een totale controle uit te oefenen op de bevolking. Iedereen met een economische opleiding weet dat de bevolking in totalitaire staten na verloop van tijd in opstand komt wegens gebrek aan welzijn en welvaart. In westerse economieën zal de bevolking snel in opstand komen. In een land als China ligt dat anders omdat de Chinese bevolking een lange geschiedenis heeft van onderdrukking. Ongelukkigerwijs is China de bron van nieuwe ellende. Het coronavirus kwam er vandaan en zoals het zich laat aanzien zou China ook de exporteur kunnen zijn van nieuwe sores. Behalve de spanningen rondom Evergrande en andere vastgoedreuzen is nu ook bekend geworden dat in het noordoosten van China een heuse energiecrisis dreigt. Verkeerslichten en liften in wooncomplexen zijn uitgeschakeld. Ook fabrieken zouden de deuren sluiten. De gouverneur van de provincie Jilin wil daarom dat China de import van steenkool opvoert, lees hier in de bron.
Negatieve krachten
Een ongeluk komt zelden alleen. Als de Chinese overheid Evergrande en de rest niet weet te redden dan is het einde verhaal. Een kettingreactie volgt, terwijl westerse economieën erg afhankelijk zijn van hun import uit China. Zal China opnieuw een schokgolf over de wereld laten gaan? Dat is mijn vraag, of misschien wel een constatering. Het land heeft als tweede grote economie na de VS enorme invloed op de mondiale economie. Het is bekend dat China gigantisch heeft geïnvesteerd met geleend geld en dat grote reuzen op omvallen staan. Economen waarschuwen dat China dit niet gaat redden. China heeft altijd gemanipuleerd met hun economische cijfers die ze naar de buitenwereld bekend maakten. Daarom leeft er angst onder de ingewijden dat er achter die façade van het Aziatisch economisch wonder enorme negatieve krachten vrijkomen die net als het coronavirus de wereld voor langere tijd in een wurggreep houden. Net zoals bij de bestrijding van een virus zullen herhaalde (financiële) injecties niet meer helpen. We moeten weer op eigen kracht leren lopen.
GW
Het is mi niet China die ‘ons te grazen neemt’ maar de giga schulden berg als gevolg van ons kapitalistisch systeem dat stilaan toe is aan zijn laatste stuiptrekkingen.
Eender waar je kijkt….bijna iedereen is afgeladen met zichtbare en minder zichtbare schulden. Of het nu gaat overheden, bedrijven of particulieren. Bijna iedereen (vd overheid en bankenwereld) claimt dat alles nog beheersbaar en betaalbaar is…maar dat is het niet meer. Een oplossing dringt zich op.
Laat ik er eentje voorstellen. Introduceer een rondje globale QE en betaal de schulden van de eindgebruikers (ipv bedrijvenen banken te redden die niet (meer) vernieuwend/performand zijn). Eindgebruikers zijn ALTIJD de consument en als deze laatste weer ademruimte krijgt….dan kunnen deze weer nieuwe schulden aangaan en zodoende weer de economie stutten (mss ook weer wat onroerend goed kopen van Evergrande). Anyhow….just an idea.
Maar wellicht zal met de nieuwe QE rondes die er zeker komen niet de eindgebruiker bedient worden maar wel de (groot)banken, de multinationals en de overheden…. en ja…zo slinger je consumptie niet echt aan en stel je enkel de teloorgang van bepaalde bedrijven en technologien en denkwerelden uit (maar niet af).
Het is inderdaad niet alleen China. China zou met Evergrande wel de trigger kunnen zijn van een nieuwe kredietcrisis annex bankencrisis. De nieuwe rondjes kwantitatieve stimulering van centrale banken zullen ongetwijfeld weer terecht komen bij de banken, de multinationals en de superrijken.
De enige oplossing om uit de schuldencrisis te geraken is schuldafschrijving, zeg maar een debt jubilee. Dat betekent pijn lijden bij de schuldeisers maar ook in de mondiale economie. Alle uitgevers van krediet hebben er “schuld” aan. Het verdienmodel van kredietuitgifte heeft geleid tot enorme schuldopstapeling. Om het verdienmodel nog enigszins op gang te houden zijn de rentetarieven verlaagd tot extreem dieptepunt en is de schuldenberg gegroeid tot extreem hoogtepunt. Hierdoor is een spanningsveld ontstaan die op punt staat te ontladen. Bij een donderbui weten we nooit precies waar de bliksem inslaat. Momenteel is het noodweer in China.
Dag Gerrit. Richard Vage heeft een boek geschreven met als titel “The Case for a Debt Jubilee”. Gelukkig voor ons heeft hij ook een column geschreven https://democracyjournal.org/arguments/its-time-for-a-debt-jubilee/ De vraag is natuurlijk hoe doe je dat op een billijke en rechtvaardige manier? Helikoptergeld? Hoe vermijd je dat schuldeisers zelf in de problemen geraken? Iemand zal de bittere pil moeten slikken en wie is die iemand?
Goeie link Ivo, dank. Het probleem blijft natuurlijk dat een massale schuldvergeving ten koste gaat van banken en andere schuldeisers. Dat heeft enorme economische gevolgen. Een ander bezwaar is de ‘moral hazard.” Mensen gaan na kwijtschelding weer makkelijk in de fout door opnieuw hoge schulden aan te gaan in de veronderstelling dat ze later wel weer worden kwijtgescholden.
Gedeeltelijke kwijtschelding gaat alleen maar op voor de individuele gevallen die aangewezen zijn op de schuldsanering. Een mondiaal debt jubilee blijft m.i. een utopie vanwege de verstrengeling van belangen van Big Banks en cs. Daarvoor is een keiharde strategie nodig, uit te voeren door een opgestane leider met lef. In een wereld met zachte heelmeesters bestaan zulke politici niet meer.
Het zal weer gaan zoals vanouds. De economie gaat haperen door te hoog schuldquotum. Een groot deel van het inkomen gaat in de vorm van rente- en aflossing naar de banken i.p.v. de economie in. De motor komt langzaam tot stilstand en de wal zal het schip wel keren. Bij harde wind geeft dat nogal wat schade aan het schip en de wal.
Ja, tuurlijk joh. Ze beginnen al te hinten op nummer 3 en 4:
https://www.telegraaf.nl/nieuws/1974460427/mogelijk-twee-keer-herprikken-in-2022
De “wappies” wisten dit al lang maar ja, die zijn toch gek?.
Er staat in het artikel “(voorlopig nog onwaarschijnlijke) scenario”. Wat mij betreft mag je dat vervangen door “quasi zeker scenario” met coronapas en alles wat je daarbij nog meer kan bedenken. Omzeggens iedereen die het vaccin wou hebben is inmiddels gevaccineerd en dus redelijk beschermd. De illusie dat we het coronavirus kunnen uitroeien mag worden begraven. De volgende jaren blijft het deel uitmaken van ons leven. Ouderen en kwetsbaren moeten gewoon voorzichtig blijven, maar daarvoor hoef je de samenleving niet lam te leggen. We hebben genoeg offers gevraagd aan de jongeren voor een ziekte die hen nauwelijks treft. Maar nogmaals, gewoon voorzichtig zijn blijft de boodschap.
Helemaal eens Ivo. Ik lees veel goeie info op deze site: https://artsencollectief.nl/de-blinde-vlek-in-deze-gezondheidscrisis/
Dag Gerrit. Er is weer een nieuw Chinees vaccin ontwikkeld dat bescherming biedt tegen 5 varianten van COVID-19. Ik lees toch wel een opvallende zin: In an unusual feature of the trial, 49% of participants had SARS-CoV-2 antibodies, a sign of prior infection, at its start. Vermoedelijk is het effectieve aantal besmettingen in de wereld een veelvoud van wat wordt opgegeven. https://www.science.org/content/article/new-chinese-vaccine-could-bolster-global-arsenal
Er is nu echt een enorme prijsexplosie van gas- en stroomprijzen aan de gang. Op https://www.nieuwestroom.nl/energiemarkt/energiebeurzen/epex-apx-handelsbeurs/ zie ik dat elektriciteit vandaag al boven de 20 Euro per MWh piekt en op https://www.theice.com/products/27996665/Dutch-TTF-Gas-Futures/data?marketId=5285051 zie ik dat de TTF-gasprijs (handelsprijs) al bijna tegen de 100 Euro per MWH zit.
Kunnen de gas- en stroomprijzen de komende winter, mocht die koud verlopen, nog vele malen harder stijgen dan nu het geval is? Wellicht dan een day-ahead elektriciteitsprijs maar liefst 2.000 Euro per MWH en een TTF-gasprijs van 1.000 Euro per MWH? Ik denk dat je er niet gek van moet opkijken dat een gemiddeld huishouden met een variabel tarief per 1 januari as. op jaarbasis wel duizenden Euro’s extra aan gas en licht zal moeten betalen en dat je dan schulden moet maken, of je spaargeld moet opeten om je huis nog te kunnen verwarmen.
Er zit geen enkele rem meer op deze prijsstijgingen, wordt dat veroorzaakt door het vele geld dat in de markt zit t.g.v. kwantitatieve verruimingen door o.a. de ECB en nu zijn weg zoekt naar energie die op dit moment erg schaars is? Wie kan nu wel deze idiote prijsstijgingen stoppen?
Zolang wij het leger nog niet hoeven in te zetten, zoals in het VK, kunnen we nog volop stoken en rijden. Misschien dat sommigen in de winter hun winterjas in de kamer aantrekken om de thermostaat wat lager te kunnen zetten. Toch wordt nog een verdere olieprijsstijging verwacht door diverse marktanalisten. Het aanbod neemt minder snel toe dan de vraag. De kans is klein dat daar verandering in komt tijdens de OPEC-bijeenkomst van volgende week. Olieproducerende landen voelen er weinig voor om de productie op te schroeven en daarmee het risico te lopen dat de prijs weer keldert.
De effecten van een mogelijk strenge winter zijn niet inbegrepen in de verwachte vraag. We zijn volop bezig met de opwarming van de aarde en daarbij passen niet de vooruitzichten op een strenge winter. Zal wat wezen als we een Elfstedentocht krijgen en veel mensen bibberend voor hun platte LED-scherm Wopke Hoekstra als laatste de finish zien bereiken. Ik denk namelijk dat voor Wopke weinig trainingsuurtjes zijn weg gelegd i.v.m. een overvolle vergaderagenda. Boordevol vanwege een energiecrisis.
Op https://www.ad.nl/wonen/ongekende-prijsverhogingen-energie-morgen-is-contract-honderden-euro-s-duurder-dan-vandaag~a461aa54/ “Ongekende prijsverhogingen energie: morgen is contract honderden euro’s duurder dan vandaag”:
“Ongekende prijsverhogingen energie: morgen is contract honderden euro’s duurder dan vandaag
Opnieuw zijn energieleveranciers genoodzaakt hun tarieven voor gas en elektriciteit fors te verhogen. Nieuwe jaarcontracten zijn vanaf morgen (1 oktober) voor een gemiddeld huishouden honderden euro’s duurder dan vandaag, stellen vergelijkingssites Gaslicht en Independer.
Stefan ten Teije 30-09-21”
Energie wordt domweg onbetaalbaar nu de ongekend harde stijgingen van gas- en stroomprijzen zo door blijven gaan. Elke maand wordt de energierekening bij gemiddeld verbruik telkens weer honderden Euro’s op jaarbasis hoger, zo erg dat energie voor lage en modale inkomens onbetaalbaar wordt. We zijn echt op weg naar hyperinflatie t.g.v. alsmaar exploderende energieprijzen.
@GW: Je zou ook naar het iets grotere plaatje kunnen kijken: +10% Per jaar meer energievraag, wereldwijd. De strijd der ‘giganten’, oliekartel vs transitie naar ‘groen’ én de permanent prijsopdrijvende factoren voor rekening van de eindgebruikers, waarbij een dreigende renteverhoging op de kapitaalmarkten nog maar even buiten beschouwing wordt gelaten.
Het laatste geldt beslist niet voor het (opnieuw en nu serieus) politiek aanzwengelen van kernenergie als ‘reddende engel’.
Kortom: het energievraagstuk en de prijsvorming zijn geen zaal meer van uitsluitend seizoensfluctuaties of een dikke winterjas.
De peijsremmende ‘oplossing die Frankrijk ‘voor het volk’ heeft bedacht is dan ook niet meer dan een fopspeen of een sigaar uit eigen doos.
@ Drm deze extreme stijgingen van gas, olie en electriciteit is gewoon een bewust beleid van de afgelopen jaren. Er mag niet meer geinvesteerd worden
door deze idiote ESG politiek waardoor de bestaande olie en gas bronnen ca 5-8% slinken. Zonder exploratie zal de energie crisis extreem worden. Deze groene klimaat fantasten denken echt dat je een economie op windmolentjes en zonnepaneeltjes kan draaien. Ze hebben er nooit aan gedacht waar al die grondstoffen vandaan komen. Deze schuld Jubilee had er niet zo hoeven te komen als men in 1971 niet van de gouden standaard was gegaan. We zitten nu met een soort hybride half kommunistisch half kapitalistisch. Normaal gezien bedrijven die geen winst kunnen maken worden vervangen door die bedrijven die dat wel kunnen. De overheid is veels te groot geworden en is totaal niet produktief sterker het is een grote kostenpost geworden betaald door een slinkende % van de belastingsbetalers.
Extreem veel geld printen dat gaat de produktie niet verhogen integendeel er zal nog minder worden geproduceerd. Dit is echt wel bekend bij de centrale banken maar ze gaan gewoon door met hun “reset” dat niets anders is dan een mega onteigenings operatie. Mogen wij raden wie de winnaars zullen wezen vrees de kleine 1% .
Op https://nos.nl/artikel/2399892-frans-gas-12-procent-duurder-maar-regering-houdt-verdere-stijging-tegen “Frans gas 12 procent duurder, maar regering houdt verdere stijging tegen”:
“Frankrijk legt de stijging van de gasprijzen voor de komende maanden aan banden, heeft premier Castex laten weten. De prijs van gas in Frankrijk stijgt vandaag nog met ruim 12 procent, daarna blijft de prijs hetzelfde tot de tarieven weer dalen. Dat gebeurt vermoedelijk in maart of april, als de vraag naar gas weer daalt.”
Toe maar weer, maak mensen nog meer afhankelijk van dure overheidssubsidies! De Franse overheid kan dat geld veel beter investeren in verduurzaming van woningen. Waardoor de energielasten van huishoudens fors lager worden. Anders energie maar onbetaalbaar maken voor iedere huishouden, want dan breekt de pleuris uit en zullen de huidige neoliberale machtshebbers moeten vertrekken.
Mijn vader zei altijd de wortel van alle kwaad is geld.