Al vele jaren sukkelt de overheid met het toeslagendossier. Het is niet meer bij te houden hoe vaak er al over is geschreven in de media en besproken in de Tweede Kamer. Vooral de laatste jaren is de affaire rondom de kinderopvangtoeslag een compleet drama geworden. Daarover ga ik het niet hebben. De Kamerleden Pieter Omtzigt (CDA) en Renske Leijten (SP) hebben zich sterk gemaakt voor de ouders die ten onrechte zijn beticht van fraude met hun kinderopvangtoeslag. Duizenden zijn het slachtoffer geworden van dwalingen bij de Belastingdienst die behalve erg onhandig ook behoorlijk lomp heeft gehandeld door wat al te makkelijk het etiket fraudeur op de dossiers van toeslaggerechtigden te plakken.
Toeslagenwet is hinderpaal
Dat de Belastingdienst verkeerd heeft gehandeld bij het controleren van de dossiers, het stopzetten van de betalingen en onterecht terugvorderen is grotendeels veroorzaakt door de ongemakkelijke regelgeving vanuit de Toeslagenwet. Een wet die is gemaakt door de politiek en voor z’n uitvoering is neergelegd bij de Belastingdienst. Voor de politiek leek dat een logische stap, maar voor een heffende en innende instantie was dat het zeker niet. Misschien was het uitkeringsorgaan UWV een betere keuze geweest. Of nog beter de gemeenten. Echter is dat achteraf geklets nu eindelijk door de politiek wordt ingezien dat het hele toeslagensysteem fout in elkaar zit.
Legio foute aanvragen
De partij D66 wil het belastingstelsel grondig veranderen en daarbij de toeslagen afschaffen. Tsjonge, jonge, hoe lang heeft dit niet geduurd voordat eindelijk de kliek in Den Haag wakker is geworden. Hebben ze daar dan niet mijn column “Ons toeslagensysteem is onvoorstelbaar scheef” gelezen? Dat artikel schreef ik al in juli 2013(!) Daarna nog diverse keren o.a. hier . Omdat het mij dwars bleef zitten dat de politiek er nog altijd niet aan wilde om er wat mee te doen. Ook intern bij de Belastingdienst had ik al lawaai gemaakt over de problemen die wij als uitvoerende ambtenaren tegen kwamen. Mijn taak bestond er uit om met belastingplichtigen/toeslaggerechtigden aan tafel te gaan om problemen op te lossen. Ik moest het vaak opnemen voor de onwetende toeslaggerechtigde. Hoe vaak en hoeveel toeslagengeld er wel niet onjuist werd uitbetaald door foutieve aanvragen. Het probleem was dat het inkomen over een lopend kalenderjaar vaak niet makkelijk was te berekenen. Voor de werknemer in vaste loondienst meestal wel maar voor de jongeren en uitzendwerkers zonder vaste contracten een lastige opgave. Ook de tussentijdse inkomenswijzigingen werden vaak vergeten. Dan zijn er de sloddervossen die er met de pet naar gooien en dik in de problemen raken als pas achteraf blijkt dat hun aanvragen onjuist zijn ingevuld. Bewust of onbewust, hoe dan ook, de Belastingdienst had de ondankbare taak de uitbetaalde voorschotten terug te vorderen.
Belastingdienst is loyaal aan opdrachtgever
De Belastingdienst kwam eerst in een kwaad daglicht te staan omdat er te makkelijk (zorg)toeslagen werden uitbetaald aan fraudeurs die over de grens woonden. De controleteugels werden wat strakker aangehaald, en ja hoor, je kon er op wachten, een paar jaar later werd de dienst beticht van razziapraktijken door de aanvragers van kinderopvangtoeslag. Het uitbetalen via voorschotten en later terugvorderen op diverse gronden is een gevoelige zaak, zoveel is nu eindelijk duidelijk. Waarom liet ‘Den Haag’ de Belastingdienst zo lang doormodderen met de uitvoering van een gedrocht van een wetgeving? Al jaren waren er signalen afgegeven dat het toeslagensysteem niet deugde. Zowel intern alsmede bij de wetgevende macht, de Volksvertegenwoordiging. Ik weet het, ambtelijke molens draaien langzaam. Vooral als het gaat om het doorgeven van signalen die aangeven dat er maatschappelijke problemen ontstaan bij uitvoering van de wet. Zeker als het gaat om een grote ambtelijke instelling met veel managementlagen. Als signalen aangaven dat een ondeugdelijk systeem niet past in de organisatie en je daar beter afstand van kon doen dan was het management bang dat je uitvoerende taken kwijt kon raken en dus personeel en ook managers. Met die gedachte liepen de signalen vast in het hogere echelon. Ook bestaat bij een overheidsinstantie het idee dat je niet moet zeuren maar gewoon moet doen wat de politieke baas, de wetgever dus, opdraagt. Kortom, een ambtenaar is loyaal aan zijn opdrachtgever.
Wakker schudden
Maatschappelijke signalen moeten volksvertegenwoordigers oppakken en verwerken in wet- en regelgeving. Maar ja, voordat er eindelijk een paar Kamerleden wakker worden is er onnodige financiële ellende veroorzaakt. Zo jammer, dat mijn columns hier niet zijn doorgedrongen in Den Haag. Ach ja, Biflatie.nl is de Telegraaf niet, maar een handjevol ‘alarmisten’ die bij de mainstream media geen gehoor vinden. Laat staan bij onze volksvertegenwoordigers. Die hebben het veel te druk met zichzelf en hun laden vol liggen met onbeantwoorde brieven en mails van “zeurende” burgers. Pas als vetgedrukte krantenkoppen maatschappelijke misverstanden melden is men bereid lastige vragen te stellen aan de verantwoordelijke staatssecretaris. Niet dat deze de misstanden wegneemt, nee hoor, de politiek verantwoordelijke staatssecretaris mag vertrekken(Weekers 2012), en daarna z’n opvolger(Wiebes 2017), en daarna ook opvolger Snel(2019). Pas wanneer er twee staatssecretarissen worden aangesteld, van Huffelen en Vijlbrief, voelt de Tweede Kamer aan dat er iets moet gebeuren. Hé, hé, eindelijk iemand(Steven Van Weyenberg (D66) die voorstelt de hele toeslagenellende de deur uit te gooien. Kan de Belastingdienst weer verder met z’n eigenlijke kerntaak, heffen en innen. Daar zijn ze goed in. Uitkeren past niet bij een innende instantie. Twee geldstromen die heen en weer bewegen van vaak dezelfde personen. Hoe lastig kun je het belastingplichtigen, die tegelijk ook toeslaggerechtigden zijn, maken.
Eigen woning of huurwoning
De politieke ideologie achter de toeslagenwet was dat het systeem moest zijn gebaseerd op inkomensafhankelijkheid. Hoe hoger het inkomen hoe minder of geen toeslag. Net zoals de inkomstenbelasting is gebaseerd op progressieve tarieven. Hoe hoger het inkomen, hoe hoger het percentage belasting. Wat ik altijd heb geroepen is dat je hiermee twee systemen naast elkaar laat lopen die makkelijk één systeem kunnen vormen. Inkomstenbelasting heeft een progressief tarief en kent diverse heffingskortingen, die tegenwoordig ook (deels) inkomensafhankelijk zijn. Nou dan, schaf die toeslagen af en integreer de huurtoeslagvragen in de aangifte inkomstenbelasting. In de rubriek “woning” vraag je of je een eigen woning hebt of een huurhuis. Met hooguit twee vervolgvragen, hoeveel hypotheekrente betaalt u, en hoeveel huur betaalt u. De bedragen worden vooraf in de digitale aangifte door de Belastingdienst ingevuld zoals we al gewend zijn.
Kies voor de eenvoud
De zorgtoeslag kan van de baan. Verlaag de nominale premie en/of de procentuele ZVW-bijdrage(zorgverzekeringswet). Inkomensafhankelijke toeslagen zijn overbodig als men iedereen aangifte laat doen voor de inkomstenbelasting. Is een fluitje van een cent, vooral voor degenen voor wie de loonheffing eindheffing is. Wat betreft de kinderopvangtoeslag stelt Steven Van Weyenberg voor om die af te schaffen en de kinderopvang gratis te maken. Kost wat maar bedragen wil men zoeken door te schuiven op de begroting. Oké, dat wordt nog een politiek gevecht, maar laat ik nog één keer een waarschuwing geven. Doormodderen is hopeloos en geeft overbelasting van het ambtenarenapparaat. Kies voor de eenvoud. We hebben het fiscale stelsel veel te complex gemaakt. Het is hoog tijd om te veranderen. Nu de wereld op z’n kop staat moeten we snel terug naar eenvoudige wet- en regelgeving want de roep om hulp van de overheid zal wel eens extreem kunnen toenemen.
GW
Ik geloof, dat u in uw functie eerzaam te werk heeft willen gaan. Alleen, 1 of enkele personen in een dienst die de misstanden opmerken en tegen de meerderen achter de hoge klaagmuur willen schreeuwen of verkondigen, komen niet verder dan hun eigen afdeling.
En dan wordt je nog door het gros van je collega’s voor gek versleten, want, waar maak je je druk over, je krijgt toch elke maand keurig je loon gestort.
Ze hadden ook gelijk, als je met pensioen gaat, dan kan je pas los gaan.
Dan heb je je schaapjes op het droge, Vele hedendaagse verkondigers hebben lucht gekregen om te ventileren, maar zijn hun hele werkzame leven slaaf geweest van het huidige systeem, is dat eerlijk?
Nee, dat had voor de Universele eerlijkheid al minstens 25 jaar eerder gemoeten.
Laat maar een weerwoord horen, er zijn tientallen bekend die dezelfde ervaring hadden.
De meeste mensen/loonslaven gaan een eigen geluid laten horen.
Ach, weet je, als de overheid eenmaal je broodheer is dan zit je voor je gevoel goed. In NL hebben veel werknemers een baan bij Politie, Defensie, Rijksoverheid, Ministeries, Gemeenten, waterschappen en noem maar op. Je voert braaf je opgelegde werkzaamheden uit en mag tegenwoordig best kritiek leveren op een werkoverleg. Je hoeft het niet altijd eens te zijn met de wijze waarop je je werk moet doen, het belangrijkste is de broodwinning. Dat geldt voor de meeste ambtenaren op de werkvloer. Ik was er één van. In de top van de ambtelijke organisaties zitten de beleidsambtenaren die samen met de Ministeries het beleid uitstippelen vanuit de opgelegde wetgeving. Deze topfunctionarissen met een topsalaris zouden beter moeten luisteren naar hun ‘onderdanen’ van de werkvloer. Maar ja, als je telkens verweer inbrengt bij je superieuren dan kun je promotie op termijn wel vergeten. Dat is helaas zo het werkt in grote ambtelijke organisaties.
Dank u, dat u zo openhartig uw woord en de waarheid durft te verkondigen.
Kort door de bocht met uw welnemen, gewoon weg met al die domme geldverslindende apparaten en overgaan tot het OBI in Nederland.
Gaat de schatkist nog vele honderden miljoenen aan overhouden, maar wie zijn sterker, de ambtenaren of de regering?, we gaan het nog beleven.
Hiermee hebben we geleerd van onze eigen fouten en tekortkomingen en niet van anderen hun tekortkomingen.
Hiermee kunnen we andere positieven bijleren.
Het wordt hoog tijd, dat wij Spanje gaan volgen in het OBI , als zij het tenminste serieus nemen en anders moeten wij het zelf gaan doen.
Tip voor de opinieschrijver: bekijk het eens door de ogen van de burger!
Politiek, ambtenarij, systemen, bureaucratie, managers: zo moeilijk is het niet als zij loyaal zijn aan hun enige echte opdrachtgever die de hele rataplan betaalt: de burgers. Het is de koning die het volk nodig heeft, het volk heeft geen koning nodig.
De grootste fouten worden in dit land gemaakt door een (bewust) gebrek aan transparantie om ‘pottenkijkers’ te weren.
Dat begint al bij het ontstaan van formele, politieke wetgeving, waarin de burger -als opdrachtgever- geen rechtstreekse medezeggenschap heeft en die -zoals in verreweg de meeste andere, democratische landen- niet mag worden getoetst door de onafhankelijke rechter. De uitvoering verloopt vervolgens over een onontwarbare hoeveelheid verschillende ambtelijke en semiambtelijke verantwoordelijkheden, waardoor er van een voor iedereen begrijpelijke, eerlijke en onafhankelijke centrale voorlichting en informatievoorziening (aan de burger, als opdrachtgever en gebruiker) niets terecht komt.
(Het zou de burger moten zijn die eindelijk wakker wordt!)
Het grote probleem is de complexiteit van onze samenleving. We zijn vol gestopt met wet- en regelgeving wat door niemand meer is te volgen, tenzij je daarvan een (deel)studie hebt gemaakt. We lopen er als samenleving in vast. Hoeveel ministeries, departementen en uitvoerende overheidsinstellingen zijn er wel niet waar de ambtenarij hun brood verdienen. We spelen elkaar de bal toe. Onze rechtspraak en advocatuur is er lekker druk mee. Hoe meer wetgeving, hoe meer procedures er worden gevoerd. Hoe meer democratie, des te meer politieke partijen die wat in de melk willen brokkelen. Zo worden constant nieuwe regeltjes ingevoerd. Ik heb dat in de fiscale wetgeving gezien. Telkens weer uitzonderingen op de regel omdat een partij opkwam voor een kleine minderheid in het land. Om de tien jaar mag je wel weer de wetgeving hervormen om niet vast te lopen in de complexe uitvoering.
De Belastingdienst is een mooi voorbeeld van een vastgelopen instelling, maar kijk ook eens bij politie en Justitie. Overal lopen we vast. We halen onze schouders op en denken dat het van deze tijd is. In mijn beleving zijn we doorgeschoten in onze democratie waarbij met iedere stroming en minderheid in de samenleving rekening moet worden gehouden. Maar ja, de andere kant van de medaille is een dictatuur. Toch denk ik dat we vastlopen. De discussies worden op velerlei terrein heftiger. De polarisering neemt toe. Genoeg signalen die duiden op de nadering van andere tijden.
Absoluut. Lopen we niet vast door grondstoffen schaarste(of de onbetaalbaarheid daarvan) is het door complexiteit. Steeds grotere groepen komen daar niet in mee. Op een bepaald moment loopt dat fout.
Ha! Eigenlijk bedoel je (als ex-ambtenaar) dat Piet Pineut maar begrip moet hebben voor de arme belastingambtenaren met hun implementatie- en communicatieproblemen, die bovendien discrimineren en hun ambt misbruiken en als klap op de vuurpijl honderden miljoenen aan IT ontwikkelingsbudgetten nutteloos door het riool spoelen, omdat het allemaal zo moeilijk is? Denketnie.
Laat ze desnoods toestemming vragen om even over de grens naar voorbeelden te kijken: geen centje pijn. Daar hebben ze namelijk het wiel en het buskruit al eerder uitgevonden!
Verkeerde duiding. Alsjeblieft geen begrip of medelijden. Als je een tijdje meedraait in een grote organisatie dan ga je zien dat er vaak sprake is van verspilling en miscommunicatie. Dat is de grootste dwaling in een grote organisatie. Niet alleen bij de overheid maar ook in het bedrijfsleven komt men na jaren van groeien en overnames er achter dat wanneer je groot wordt er meer verspilling is. De organisatie heeft een steeds groter deel van zijn verdiensten nodig voor de bedrijfsvoering. Het verschil tussen bedrijfsleven en de overheid is dat bedrijven eerder geneigd zijn te reorganiseren dan de overheid. Vooral als ze beurs genoteerd zijn. Ze moeten rekening houden met de concurrentie. De overheid heeft geen concurrentie en wordt meestal achteraf (en te laat) op de vingers getikt door het parlement. Als je lang genoeg meedraait in een overheidsorgaan ga je dat bijna als iets vanzelfsprekend zien.
Als vakbondslid heb ik een paar jaartjes meegedraaid in de ondernemingsraad(oude stijl) en ontdekt dat je tegen muren oploopt als je kritisch meedenkt met het hogere management dat regelrecht onder controle staat van de staatssecretaris met zijn beleidsambtenaren. Je moet van goeie huize komen wil je daar doorheen breken. Kostte mij een keer een soort van strafoverplaatsing die ik via een bezwaarschrift heb weten te voorkomen. Heb mij daarom de laatste 16 jaar van mijn diensttijd vol ingezet voor de klant die bij mij aan tafel kwam. Dat was een dankbare taak maar weinig gewaardeerd, want leverde niets op voor de schatkist, ha, ha, ha. Hooguit wat bezwaarschriften en uitstelverzoeken. Kortom, een slechte belastingambtenaar. Collega’s die aanslagen oplegden en inden brachten meer in. Dat waren de echten.
Toch heb ik geen rancunes jegens mijn oude werkgever, want wie was er nu de baas? Eigenlijk niemand. Teveel management en teveel leidinggevenden die constant de revue passeerden en altijd bezig waren met de stoelendans. Medewerkers wennen er aan en halen hun schouders op. Heb vaak bij verkiezingen van partijleiders de kreet gehoord dat ze de bezem door hoger management wilden halen, daarmee doelend op de macht van de ministeriële ambtenaren. Is nog nooit een minister of staatssecretaris gelukt. Om de simpele reden dat wanneer ze eenmaal op hun plekje zitten die beleidsambtenaren nodig hebben als adviseurs.
Met een ministerie vol met juristen en doctorandussen moet je van goeie huize komen om deze doorgeleerde kliek de les te lezen. Het is nu eenmaal de cultuur op onze machtige departementen waar topambtenaren onze ministers en staatssecretarissen volledig in de tang hebben. Let maar eens op als er een topper “gedwongen” moet vertrekken. Ze krijgen een baantje op hetzelfde niveau op ander plekje terug. Conclusie: de werkelijke macht ligt niet bij de politiek maar bij de topambtenaren van de Ministeries.
Jammer. De (verwachte) herhaling van een tamelijk zinloze welles/nietes ‘discussie’.
(Té) lang ronddolen in een en dezelfde organisatie maakt niet ziend, maar bijziend. Dat geldt niet alleen voor de overheid, ook in grote, commerciële bedrijfsorganisaties bestaat het gevaar van verslonzing, socialisering, bureaucratisering en bedrijfjes binnen het bedrijf. Scherp zijn en houden lukt meestal beter in een commerciële omgeving, waar prestaties zijn vereist voor een optimaal eindproduct. Ten behoeve van afnemers, consumenten, investeerders én het eigen voortbestaan. De concurrentie ligt altijd op de loer, nu meer dan ooit. Vergelijk dát eens met het overheidsapparaat, in casu uw belastingdienst.
Ach ja, met de kennis van nu had ik liever wat anders gedaan. Heb veel respect voor hardwerkende ondernemers die zich staande weten te houden in deze complexe maatschappij. Met de kennis van nu was ik liever ondernemer geworden en had ik een hoog opgeleide boekhouder aangesteld die de mazen van de wet doorziet. En een marketing-engineer om de concurrentie te slim af te zijn. Wil nog even een studie doen over reïncarnatie. (Einde van een overigens interessante discussie).
respect gerrit
eerlijke praat
Het kan verkeren, nietwaar? Toevallig zou IK, met de kennis van NU, beslist ambtenaar zijn gebleven! 🙂
Ha, ha precies. Ik heb toch ook al genoeg “ondernemers” gehoord, die liever achteraf gewoon ( of al eerder) voor een (goede) baas waren gaan werken. Bij velen is het ook maar keihard buffelen voor een (soms klein) plusje extra. Nou dat is ze gegund. Maar deze jongen doet het liever wat rustiger aan.
Oké, ik sta achter met 2 – 1, ha, ha, ha. Maar er zijn ondernemers en ondernemers, en ambtenaren en ambtenaren. Ik zou die ondernemer willen zijn die altijd mooie winsten maakt zonder negatieve invloeden van pandemieën. Die reserves aanlegt voor magere jaren, verstandig investeert en daarnaast slim belegt. Ik ken zo iemand die onlangs het loodje heeft gelegd toen zijn rikketik het begaf. Voorlopig tikt die bij nog en tikt het ABP nog elke maand hetzelfde bedrag af. Ach, economie, een pandemie, gezondheid, wat hebben we te kiezen.