Toeslagensysteem Belastingdienst bedroevende verspilling

In 2006 werd de Nederlandse samenleving opgezadeld met een inkomensafhankelijk toeslagensysteem. Een belasting verkwistend systeem wat jammerlijk is vastgeroest in onze samenleving. Ik leg in mijn column uit waarom ik ’toeslagen’ een bedroevende verspilling vind.

Toeslagensysteem: Trammelant in toeslagenland

In een welvarend land als Nederland is het betreurenswaardig dat een groot aantal medelanders moet rondkomen van een beneden modaal inkomen en in onze welvaartsstaat afhankelijk zijn van een gift. Iedere geregistreerde burger die denkt voor een of andere toeslag in aanmerking te komen kan daarvoor een verzoek indienen bij de Belastingdienst. Let wel, dat is het incassobureau van de overheid dat naast het innen van vele soorten belasting over ging tot het uitbetalen van toeslagen, een tegengestelde geldstroom dus.

Belastingdienst speelt Sinterklaas

Hoe kan een innende instantie ineens een degelijke uitbetalende instelling worden. Altijd als zwarte Piet optreden maar nu ook voor Sinterklaas spelen. Iedere burger kan een verzoek indienen en krijgt binnen 6 weken een maandelijkse uitbetaling via een voorschotbeschikking. De voorlopige beschikkingen worden pas anderhalf jaar later definitief berekend met de consequentie dat vaak teveel is uitbetaald en soms te weinig. Miljoenen definitieve (terugvordering)beschikkingen gaan de deur uit of worden klaar gezet in de berichtenbox van de Overheid. Het invorderingsapparaat van de Belastingdienst heeft er vervolgens een flinke klus aan. Een behoorlijk aantal toeslaggerechtigden gaan slordig om met hun mailbox en worden schriftelijk aangemaand met onnodige kosten. Dit toeslagensysteem bezorgen het overheidsapparaat en medewerkers een hoop werk

Nederland, de snoeppot van de EU

Ook werknemers en uitkeringsgerechtigden met een andere nationaliteit en een tijdelijk verblijfsdocument staan in de rij voor toeslagen. En dat hebben we geweten. Niet alleen de beruchte Bulgarenfraude maar ook andere Oostblokkers wisten al gauw dat aanvragen makkelijk werden toegekend. Nederland, de snoeppot van de EU. Immigranten en buitenlandse werknemers met een (tijdelijke) verblijfsvergunning worden enthousiast geholpen door hun landgenoten die de taal enigszins machtig zijn. Nederland is een ruimhartig land en goed in het hanteren van het gelijkheidsbeginsel. Als er wat valt uit te delen maken we geen onderscheid in de afkomst  van personen als ze maar deelnemen in het economisch verkeer. Gelukkig maar toch? Ieder mens is gelijk ondanks verschil in inkomen, ras en kleur, intellect, politieke kleur, etc, etc. Niks mis mee, kleurrijke multiculti, met alles op één bultie. Nederland op zijn smalst. Volgens ingewijden maakt dat ons kleine polderlandje mooi levendig. Door de grote diversiteit houden we onze maatschappij flink in beweging. Geldstromen die alle kanten op bewegen en waarmee we met onze uitvoerende overheidsinstanties flink wat mensen aan het werk houden.

En iedereen is gelijk

In Nederland is het gelijkheidsbeginsel vastgelegd in de grondwet. Op Wikipedia als volgt omschreven: “Het gelijkheidsbeginsel is een algemeen principe dat iedere burger (wettelijk) gelijke rechten en een gelijke behandeling in gelijke gevallen toekent. Het gelijkheidsbeginsel kan gerekend worden tot de gelijkheidsrechten onder de grondrechten en is vastgelegd in veel internationale verdragen. Het beginsel heeft met name betrekking op gelijke behandeling ongeacht godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid en ras. Ook geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele geaardheid of burgerlijke staat natuurlijk.” Tegenwoordig wordt vanuit het immigratiedebat vaak opgemerkt dat het begrip “gelijke plichten” in deze definitie ontbreekt. Maar dat is een andere discussie. Het is een vaststaand feit dat er rondom de miljarden aan Toeslagen veel te doen is. Fraude en onjuiste aanvragen bezorgen de overheid veel werk.

Belastingdienst is “manusje-van-alles”

Als gepensioneerd oud-medewerker van de Belastingdienst heb ik de invoering van de helaas noodzakelijke gratis geld caroussel vanaf het begin mee gemaakt.  In 2006 heb ik op een intern discussieplatform mijn verbazing geuit over het feit dat de Belastingdienst werd bevorderd tot een uitkerende instantie. Een tweede UWV dus, maar dan niet in uitkeringen maar in toeslagen. Hoe kun je nu een incassobureau zomaar in één keer opdragen om behalve voor zwarte Piet ook voor Sinterklaas te spelen. De politiek dacht daar makkelijk over en riep dat de Belastingdienst over alle middelen beschikte, zoals een basisadministratie gekoppeld aan de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA), een inningsadministratie en een heffingsadministratie. Daarom kon de dienst iedere belastingplichtige ook makkelijk behandelen als toeslaggerechtigde. Daarbij is over het hoofd gezien hoe lastig het is om tegen elkaar in gaande geldstromen van een zelfde persoon te ordenen op basis van recht hebben op uit te betalen toeslagbedragen en het verrekenen met verschuldigde belastingbedragen.

Complexe geldstromen

Veel medewerkers, en ondergetekende niet in het minst, zijn daar met vaak radeloze burgers hopeloos in vast gelopen. Hoeveel tijd er wel niet verloren gaat in complexe puzzels om uit te zoeken wat er per saldo nog verschuldigd is over opgehoopte aanslagen inkomstenbelasting en terugvorderingsbeschikkingen toeslagen van vaak meerdere jaren van één en dezelfde persoon. Te gek voor woorden, de waanzin ten top. Complexe  geldstromen zijn in computersystemen nog te verwerken maar  moeilijk uit te leggen aan hulpeloze toeslaggerechtigden die door de bomen het bos niet meer zien.

Verkwisting van belastinggeld

Door het oplopen van verschuldigde bedragen, mede veroorzaakt door het achteraf opleggen van definitieve beschikkingen, komen velen in financiële problemen. Mensen worden moedeloos en betalen meestal braaf om gesodemieter met de belastingdienstdeurwaarders te voorkomen. Toch moet de Belastingdienst vaak oninbaar lijden omdat iemand te weinig betalingscapaciteit bezit. Wel 2 jaar eerder teveel toeslag geconsumeerd maar later niet in staat terug te betalen door onvoldoende inkomen of rijp voor schuldsanering. Op deze manier zijn er vanaf 2006 zeker miljarden teveel aan toeslagen uitbetaald en door betalingsonmacht nooit terug betaald. Dit is een pure verkwisting van belastinggeld wat wij burgers met veel moeite bij elkaar hebben gelegd. Nog altijd is politiek Den Haag niet overtuigd van de foute besluitvorming om toeslagen uit te laten betalen door de Belastingdienst.

Wie vlagt voor buitenspel

Een uitvoerende overheidsinstantie heeft geen invloed op politieke besluitvorming maar het management vind het allemaal prima. Meer werk betekent meer medewerkers en meer promotiemogelijkheden binnen een dikke managementlaag. Een organisatie met 4 managementlagen vind dat allemaal prima. De enorme maatschappelijke verspilling van belastinggeld van brave burgers is ondergeschikt aan de inrichting van de eigen organisatie die in feite onschendbaar is en niet politiek verantwoordelijk. Hoeveel staatssecretarissen en topambtenaren zijn er al niet weg gepromoveerd vanwege een wanbeleid uitgezet door het Ministerie van Financiën in opdracht van politiek Den Haag. Een beleid wat is ingezet vanuit opgelegde complexe regelgeving door ‘onze regering’ met instemming van de jaknikkers in het parlement.

Van democratie naar technocratie

Ik zit nog altijd te wachten op een wakkere politicus die dit hele spel doorziet en vlagt voor buitenspel. Kennelijk zit politiek Den Haag niet lekker in de wedstrijd en luistert men aandachtig naar de scheids- en grensrechters vanuit het Brusselse EU-bolwerk. Met Juncker als videoscheidsrechter achter een bie.. eehh beeldscherm. Het is toch veel interessanter en ook makkelijker om EU-wetgeving opgelegd door een hogere macht door te geven aan je onderdanen dan zelf het initiatief te tonen voor een algehele opfrissing van een vastgelopen democratie. Een democratie die langzaam overgaat in een technocratie geregeerd door een Europees Parlement met wel 751(!) parlementsleden! Die zitten daar met hun beloning van meer dan 100.000 plus vergoedingen en denken op macro-economisch niveau. Het kneuterige toeslagenstelsel van ons kikkerlandje zal hun een zorg zijn.

Oplossing: verdeling over de juiste potjes

Zal het na 12 jaar aanmodderen binnen ons eigen parlement nu niet eens duidelijk worden hoe het veel beter kan zonder dat er miljarden aan belastinggeld verspild wordt? Het lijkt mij niet zo heel moeilijk. Allereerst de uitbetaling van toeslagen weghalen bij de Belastingdienst. De dienst moest toch al sterk inkrimpen dus zal dat goed uitkomen. Kan er meer tijd besteed worden aan een betere heffing en inning van belastingen wat miljarden extra oplevert.

Zorgtoeslag

De miljarden aan zorgtoeslag kan worden neergelegd bij het overkoepelend orgaan van de zorgverzekeraars om via een verdeelsleutel de zorgverzekeringspremie omlaag te brengen voor alle verzekerden. Tegelijk kan het basispakket worden uitgebreid met een aantal vergoedingen uit het aanvullend pakket. Deskundigen mogen zich hierover buigen, wat overigens al gaande is omdat het zorgverzekeringsstelsel in zijn geheel onder druk staat. Naar mijn mening is met de transitie van de zorgtoeslag naar de zorgsector alleen winst te behalen voor ons verzekerden.

Huurtoeslag

Hetzelfde doen we met de huurtoeslag. Deze miljarden neerleggen bij de sociale woningbouwcoöperaties en gebruiken voor huurverlaging van de sociale huurwoningen. Huurders kunnen eenvoudig een inkomensverklaring bij de Belastingdienst downloaden of aanvragen. De miljarden van het kindgebondenbudget kunnen eenvoudig worden overgedragen aan de Sociale Verzekeringsbank. Hun administratie is perfect op orde en ze keren toch al de kinderbijslag uit. Een koppeling leggen naar de basisadministratie van de Belastingdienst aangaande de inkomens zou een optie kunnen zijn. De kinderopvangtoeslag kan naar de Branche Organisatie Kinderopvang die de expertise bezit om de miljarden te verdelen over de diverse opvanginstellingen met het doel om de ouders met kinderen met een laag inkomen toe te laten voor een gesubsidieerd bedrag. Daarvoor kunnen ouders met jonge kinderen eenvoudig een inkomensverklaring overleggen van de Belastingdienst.

Deskundigheid voorkomt verspilling

De overdracht van de miljarden aan toeslagen naar de diverse sectoren vergt wat beleidsaanpassingen maar voorkomt enorme verspilling omdat geen uitbetalingen worden verricht op basis van fraudegevoelige aanvragen. Tegenover het gemis van inkomensafhankelijke toeslagen staan lagere kosten en voor de laagste inkomens kan desnoods de algemene heffingskorting via de inkomstenbelasting eenvoudig worden aangepast. Hoe moeilijk kan het zijn om belastinggeld neer te leggen bij de sectoren waaronder de diverse doelgroepen ressorteren. Toedeling naar een sector op basis van sociale behoefte. Hun expertise is deskundiger dan een vaardige boekhoudkundige overheidsorganisatie die diverse aanvragen moet behandelen zonder materiedeskundige te zijn maar alleen beoordeelt op basis van inkomen en daarop voorlopige betalingen doet. Mijn oplossing is natuurlijk niet tot in de finesses uitgewerkt, dat is voor de materiedeskundigen van de verschillende sectoren.

Minder fraude, minder verspilling, minder onvrede

Globaal gezien denk ik dat het geld toedelen aan de juiste potjes tot veel minder fraude leidt. Ook de daaruit voortgekomen maatschappelijke onvrede verdwijnt. Inkomensafhankelijke regelingen zijn erg vatbaar voor fraude en ook niet opzettelijk foute aanvragen leiden achteraf tot veel ellende. Veel mensen met onregelmatige inkomsten hebben moeite om hun inkomen te schatten over het lopende of komende kalenderjaar. Ze ontvangen daardoor onjuiste toeslagen. Daarnaast missen ook nog eens een behoorlijk aantal ouderen hun zorg- of huurtoeslag door deze simpelweg niet aan te vragen. Men schroomt of men is slordig, of men is niet zelfredzaam. En juist het gebrek aan zelfredzaamheid maar ook gemakzucht komt meer voor dan menigeen denkt. De hele “toeslagencarroussel” is werk maken om werk te houden. Een mallemolen van belastinggeld laat een kermis draaien waar in het donkere spookhuis argeloze mensen gillend verdwalen in een labyrint van gecamoufleerde valkuilen. Waarom laten wij dit achterlijke systeem overeind?