We staan op de rand van een wereldwijde economische crisis

Deze waarschuwing is de zoveelste van die aard, van tal van personaliteiten. En ook de zoveelste van één man. Een invloedrijk en bijzonder veelzijdig man. Jacques Attali (1943, Algiers) kent inderdaad een maatschappelijk zeer brede carrière tot op vandaag, maart 2019. Hij is of was ingenieur, leraar wiskunde, dirigent, ambtenaar, schrijver, politicus, adviseur van tal van landen en Franse presidenten. En boven alles een gerespecteerd econoom. Attali uit zijn bezorgdheid exclusief in de Franstalige Belgische krant l’Echo. Deze benoemt hem als niet minder dan ‘l’un des hommes les plus influents d’Europe‘. Dan kunnen we hier maar best de nodige aandacht aan besteden?

Ongelijkheid

Het voordeel dat Attali had en heeft boven (beroeps)politici, is zijn wijde blik op de wereld. Want deze 75 jarige heeft ook heel wat van die wereld gezien. China, de VS, Israël (hij is van Joodse afkomst), Canada,… Daarbij zag Attali ook heel wat ongelijkheid. Die hij beschouwt als kernoorzaak van heel veel kwaad. Rijkdom die onverantwoord, oneerlijk verspreid was en is. Het bleef bij Attali niet bij woorden, hoewel hij zich voor alles een schrijver noemt. In 1998 richtte hij de NGO Positive Planet op. De stand van deze stichting in 2017 was 40 projecten in 28 landen. Het credo is daarbij:

CRÉER UN MONDE MEILLEUR
POUR LES GÉNÉRATIONS FUTURES

Hier ziet en hoort u hem zelf aan het woord:

https://www.youtube.com/watch?v=5tz9MBzhfmE

Concentratie van rijkdom en armoede

“De globalisering van markten creëert ongelijkheden die niet gecompenseerd worden door een wereldwijd systeem van herverdeling van rijkdom. Er is dus zowel concentratie van rijkdom als van armoede. Het systeem zal exploderen. Ik weet niet of het binnen drie weken zal zijn of binnen twee jaar, maar ik denk dat we op de rand staan van een wereldwijde economische crisis.” (Vertaling.) Attali spreekt van een uiterste noodzaak om maatregelen te nemen (“extrême urgence”). Hij noemt de concentratie van rijkdom “in handen van enkelen” tegenover onvoorstelbare armoede zelfs “obsceen”. Tegelijk waarschuwt hij voor het overal toenemende populisme. De burgers wijsmaken dat eens ‘we’ het maar zelf voor het zeggen hebben, alles beter zal gaan. Hen voorspiegelen dat de oplossingen ‘eenvoudig’ en vooral snel zijn.

Positief kapitalisme

In zijn letterlijk tientallen publicaties besteedt Jacques Attali ook aandacht aan het ecologische aspect. Belast de vervuiler schrijft hij. Maak het kapitalisme ‘positief’. Doe het bijdragen aan een positieve toekomst voor komende generaties. Hij spreekt reeds over investeringsfondsen die bij hem te rade komen. Raad vragen over hoe best te investeren op deze meer duurzame, opbouwende wijze. We hebben een vreselijke 80 jaar achter de rug, die we hadden kunnen vermijden, zegt hij. (Attali heeft het dan over twee wereldoorlogen, een Koude Oorlog en de globalisering; deze laatste als hoofdoorzaak van ongelijke verdeling van welvaart en welzijn.)

Europa

De Europese burger moet goed beseffen (en ook hierin treden wij Attali bij) dat hij alléén is. Temidden van twee enorme machtsblokken. China rechts (hij noemt dit een totalitair regime.) En de VS links (volgens Attali een democratie met totalitaire trekken.) Beide landen hebben hun eigen agenda. Europa zit in het midden, in het midden van nérgens. En dit ondanks onze eigen economische macht en ons potentieel. We moeten voor onszelf zorgen, stelt de econoom. “(…) la renaissance de l’Europe commencera par la prise de conscience de sa solitude, qui l’amènera à défendre ses trésors, ses talents et sa place de première puissance du monde.” Attali betreurt een eventuele Brexit. Die hij ziet als precies hetgene waarvoor hij waarschuwt: populisme en een ieder-voor-zich houding. (Attali ziet de Brexit hoe-dan-ook plaatsvinden, met een codicil dan wel die de backstop regelt. Wij zien die persoonlijk nog altijd niét gebeuren, maar uitgesteld worden..)

Gele hesjes

Naar deze en soortgelijke bewegingen in Europa moet geluisterd worden, zegt Attali. Ze komen met reële problemen die de middenklasse ervaart. Een afglijden naar beneden. “Il se pose surtout pour les générations futures, car l’ascenseur social ne fonctionne plus. Avant, les classes moyennes en difficulté pouvaient se dire que leurs enfants feraient mieux qu’eux. Aujourd’hui, les enfants des classes moyennes ne passent plus au niveau supérieur aussi vite qu’avant, c’est un problème dont il faut se préoccuper.” Vroeger konden de lagere en middenklassen zich nog opwerken. Of tenminste zorgen dat hun kinderen het beter zouden hebben dan zij. Dat is niet meer zo makkelijk en vanzelfsprekend…