In het voortschrijden van de tijd kunnen soms snel dingen duidelijk worden. Ik schrijf vaker over delicate onderwerpen, zoals de mondiale schuldenberg en sinds kort over de gevolgen van het Klimaatakkoord. Ik zie steeds meer een raakvlak ontstaan tussen deze twee verschillende thema’s. Mijn conclusie is dat de beide onderwerpen inhoudelijk een enorme impact hebben op de samenleving en opgeteld zorgen voor een werelds dilemma.
Hoe gaan we dat betalen?
De wereld, en dus ook Nederland, staat voor een enorme uitdaging. Hoe wil Nederland het klimaatakkoord naleven terwijl nu duidelijk wordt dat het NL-kabinet de oplossing zoekt door binnen de eigen begroting te gaan schuiven. Het verminderen van onze CO2-uitstoot gaat dus ten koste van andere verworvenheden. De begroting ophogen d.m.v. extra financiering zou NL ‘makkelijk’ kunnen doen, want onze schuldenberg is belangrijk lager dan die van Frankrijk en Italië, en ach ja, je zou het land haast vergeten, en die van Griekenland natuurlijk. Maar ja, Nederland wil het beste jongetje van de klas zijn dus gaan wij niet uit de pas lopen met onze staatsschuld. Moeten we ook zeker niet doen met het oog op de betaalbaarheid later.
2 Hobbels : Klimaatakkoord + Schuldenberg
Toch moeten veel landen kiezen tussen twee kwaden. Of schuiven binnen de begroting ten koste van de burgers, of financieren Klimaatakkoord met ophogen van de schuldenberg die wereldwijd al verdubbeld is t.o.v. de vorige recessie. Ik zeg dus vorige recessie en bedoel daarmee te zeggen dat de volgende er aan staat te komen. Want juist de rente- en aflossingsverplichtingen van de wereldwijde schuldenberg haalt de groei er uit. Afbetalen daarvan slokt een steeds groter deel van het inkomen(BBP) op. We hebben dus 2 hobbels te nemen: Klimaatakkoord + Schuldenberg.
Consuminderen
Hoe gaan we dat doen terwijl de Fransen nu al in opstand komen tegen de hogere milieuheffingen en zo meteen ook hier in NL de hogere energierekening zeker pijn gaat doen bij velen. Het kan m.i. maar één kant op. Consuminderen! In hoeverre zijn we met ons allen bereid echt in te leveren voor ons klimaat. Of gaan we zoeken naar een uitvlucht en roepen dat de klimaatwetenschappers er naast zitten. Wie het weet mag het zeggen. Zelf heb ik nog steeds twijfel. Maar ik zie wel spanningen ontstaan en het ontladen van spanning geeft een heftige reactie. Ik zag de bliksem al inslaan in Parijs, stad van het klimaatakkoord. Een beeldspraak waarvan ik denk dat die veelbetekenend is.
Alles heeft een prijs
In deze 21ste eeuw wordt duidelijk dat we wereldwijd voor een mondiaal probleem staan. Valt niet helemaal toevallig samen met de globalisering. Onze globe wordt uitgebuit door een voortdurend proces van wereldwijde economische exploitatie en expansie. De excessieve economische groei heeft geleid tot een overdaad. Lage lonen door een wereldwijde arbeidsdeling, waarbij productielijnen over de wereld werden gespreid, puur bedoeld voor een aanhoudende economische groei. De grote vraag die we ons nu moeten stellen is: wanneer betalen we de prijs voor de extreme uitbuiting van onze aardkloot. Is economische groei oneindig of hangt daar een prijskaartje aan. Nou ja, het antwoord lijkt mij duidelijk. Nu de klimaatdiscussie ondanks meningsverschillen tussen wetenschappers desondanks heeft geleid tot een stevig(?) akkoord worden langzaam de gevolgen duidelijk. Er is onvoldoende financiële ruimte om de omslag naar duurzaam te betalen. Regeringen proberen te schuiven binnen eigen begrotingen maar dat gaat ten koste van sociale verworvenheden en leidt tot de bekende gele hesjes protesten. Zoals al eerder opgemerkt is ook de mondiale schuldenberg ons boven het hoofd gegroeid en staat deze schuimbekkend op een dreigend recordniveau.
De globe is een oor aan genaaid
Mijn conclusie is dat we op dit moment niet in staat zijn om de belangrijkste omslag in ons menselijke bestaan te financieren. Het geld is op. Bijdrukken werkt niet want dat geeft de grootste financiële ellende die je maar kunt bedenken. Denk aan de Grote Depressie van de jaren 30, dat willen we niet nog een keer meemaken. De enige oplossing zou kunnen zijn de mensheid bewust te maken van de schade die is aangebracht door de uitbuiting van onze aardkloot door de mens. Men wilde altijd meer en meer economische groei, want stilstand betekent achteruitgang. Inmiddels is gebleken dat fossiele brandstoffen eindig zijn maar toch is te lang gewacht met omschakelen, want nog altijd goedkoop. En waar kwam dat nu door? Juist ja, door de globalisering. De mensheid heeft de globe een oor aan genaaid en komt nu op de koffie. En die zal de komende jaren zonder melk en suiker zijn.
Consumeren wordt consuminderen
Het grote dilemma is dat duurzaamheid een prijskaartje heeft waar absoluut geen korting af kan. De prijs was te laag en zal omhoog moeten. Het is nu duidelijk zichtbaar dat het Klimaatakkoord(met hoofdletter K) en de Schuldenberg(met hoofdletter S) samen spannen tegen de verkwistende mensheid. Economische groei slaat om naar een boze droom van economische krimp. Het eeuwige consumeren wordt vervangen door consuminderen. Het is simpelweg de prijs. De mensheid ziet nu dat het klimaat een prijs heeft maar zou de mens ook beseffen dat stilstand niet altijd achteruitgang betekent. Doorgaan met excessieve groei betekent volgens veel klimaatwetenschappers doorgaan met de weg naar vernietiging. Nu is het wachten op een revolutie die de evolutie weer in een reset brengt. Dus het proces van verandering in alle vormen van leven van generatie op generatie weer op een schone natuurlijke wijze doorgeven zonder dat de mensheid er weer een verstoring in aanbrengt. Zou in mijn reïncarnatie graag willen zien of deze wijze woorden ooit zijn begrepen. Maar ja, wie ben ik.
Weer gele hesjes in de straten
Overigens vraag ik mij af of wat we de komende tijd gaan zien. De protesten van gele hesjes tegen alle soorten van (milieu)heffingen waren onverwacht heftig. Zal de kortzichtigheid het winnen van de lange termijn visie, of zal de bewustwording het winnen van de lege portemonnees. Juist nu er gecollecteerd moet worden voor ons eigen milieu is de knip leeg bij velen onder ons. Het verruimingsbeleid van centrale banken heeft een enorme onbalans in een verkeerd verdeelde welvaart gecreëerd. De miljarden werden via de financiële markten ingepikt door de superrijken der aarde. Deze elite bezit dus het geld om de rekening te betalen. Zo simpel is dat. De vraag is wie presenteert hen de rekening? Het is jammer dat de praktijk nooit zo werkt. In het verleden zijn het de revoluties geweest die met geweld de scheefgroei hebben recht getrokken. Zou de mensheid daarvan geleerd hebben? Of kleuren de straten straks weer geel. Of rood in het ergste geval.
Als we nu flink consuminderen, zijn we wel van die ecomomische vluchtelingen af. Da’s toch een probleem minder!
Ach valt allemaal wel mee, gewoon blijven kopen. Er zijn altijd wel aanbiedingen, en zo niet dan ontketent zich wel een supermarkt oorlog. Hoe je het went of keert, klanten hebben ze toch nodig. Zonder de consument is er geen welvaart.
Als de consument gaat consuminderen dan wordt de welvaart een lege vaart. Wanneer men minder uitgeeft in de supers worden feestelijke aanbiedingen minder door lagere omzetten en daardoor lagere winstmarges. Door lagere omzetten vloeit er minder omzetbelasting in de schatkist en door lagere winsten minder vennootschapsbelasting. Door lagere belastingopbrengsten worden overheidsbegrotingen(Rijk, Provincie en Gemeenten) omlaag bijgesteld. Hierdoor bezuinigingsoperaties en stilvallen van broodnodige investeringen. Kortom, de neergaande spiraal.
Heb je eenmaal een fikse afdaling bergafwaarts gemaakt dan sta je in het dal van economische krimp. Een nieuwe berg komt dan in beeld doordat door een lager BBP de verwaarloosde schuldenberg procentueel veel zwaarder drukt op ons BBP. Iedereen vraagt zich af waarom die berg niet afgegraven is. De enorme toplaag van waardeloos schuldpapier komt dan als een lawine naar beneden. Het dal zal te klein zijn om voor iedereen een schuilplaats te bieden voor het instortingsgevaar van de fragiele huizen die met schuldpapier zijn gebouwd. Het kaartenhuis valt uit elkaar en de grote vraag is dan wie gooit de joker er in. Nou ja, gelukkig is onze economie geen kaartspelletje. Hoewel?
Erg goed stuk van Gerrit, kort en krachtig samengevat.
Mijn persoonlijke inschatting is dat we in 2016, “peak-economie” beleeft hebben. Hierna zijn we in een ommekeer terecht gekomen, waarvan nu langzaam de eerste scheurtjes aan de oppervlakte beginnen te komen. In Nederland nog niet zo zichtbaar, we zijn een erg rijk land. Consuminderen zal m.i. het nieuwe credo worden(voor het grootste deel van de bevolking), ik zie ook geen andere uitweg. Zelf kijk ik naar de hoeveelheid energie beschikbaar(economisch winbaar, zgn. reserves, i.t.t, rescources) en er is langzaam een kentering waarneembaar. Ik ben het niet helemaal eens met het onderstaande stuk (zie link hieronder), maar er zijn parallelen.
Fossiele brandstoffen zijn lange tijd te goedkoop gehouden(door onze financiële “trucjes”) en daardoor zijn de problemen (die er aan staan te komen), uit ons zicht verdwenen. Ik ben van mening dat we, in de jaren 70/80 nog een redelijk succesvolle omkering hadden kunnen maken, maar nu geloof ik daar niet meer in. Te veel mensen, te veel welvaart, te veel oogkleppen (waar de elite buitensporig van geprofiteerd heeft) en te weinig bewustwording.
https://peakoil.com/publicpolicy/brexit-stage-one-in-europes-slow-burn-energy-collapse
Over de fors hogere energierekeningen voor volgend jaar gesproken, het is echt heel vervelend voor de lage en de lagere middeninkomens dat de energierekening volgend jaar ongekend fors gaat stijgen. Niet alleen maar door een fors hogere energiebelasting op gas en de forse stijging van de Opslag Duurzame Energie, maar ook door fors hogere leveringstarieven t.g.v. ontwikkelingen van de olie- en gasprijzen op de wereldmarkt.
Maar we moeten daarin ook onze eigen verantwoordelijkheid nemen, we moeten daarom echt flink gaan bezuinigen op ons gas- en stroomverbruik om onze energie nog te kunnen betalen. Bijv. door de verwarming fors lager te zetten op maximaal 18 graden, alleen maar in de woonkamer je verwarming aan, ’s nachts je verwarming op 14 graden zetten en alle deuren in je huis dichthouden. Verder zelf isolatiemaatregelen nemen als bijv. radiatorfolie gebruiken achter radiotoren die aan buitenmuren bevestigd zijn, CV-leidingen in onverwarmde ruimtes isoleren, tocht aanpakken, ventilatieroosters van je kruipruimte dichtstoppen bij strenge vorst. Verder LED-lampen gebruiken, nergens onnodig elektrische apparaten aan het stopcontact hebben en het sluipverbruik van elektrische apparaten aanpakken.
Zie ook https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/snel-besparen/bespaartips-verwarming/ en https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/snel-besparen/bespaartips-apparaten-en-verlichting/ Zelf heb ik al door de jaren heen in mijn woning ook de bovenstaande maatregelen genomen om op het gasverbruik te bezuinigen.
De overheid en de publieke sector kunnen zelf ook bezuinigen op het gas- en stroomverbruik door bijv. in overheidsgebouwen, zorginstellingen, scholen en andere openbare gebouwen de verwarming fors lager te zetten. Levert ook vele miljoenen op die in verduurzaming geïnvesteerd kunnen worden.
Voor de duidelijkheid , qua staats(overheidsschuld) staan we er misschien iets beter voor dan Frankrijk en Italie maar qua private schuld is Nederland zeker niet het braafste jongetje van de klas.. We zijn het enige land in Europa waarvan de huishoudens schuld hoger ligt dan de bedrijven schuld !
Ook de staatsschuld ten op zichte van het bbp in percentage geeft een onduidelijk beeld.. Zo kan een land met een laag bbp een torenhoog percentage staatsschuld hebben terwijl het qua hoogte bedrag best wel meevalt..
Doordat in Nederland na de crisis de export alleen maar toenam door de waardedaling van de euro leek het (in perc. van het bbp ) alsof de staatsschuld daalde terwijl hij toch op bleef lopen.. Het is maar net hoe de media/politiek het brengt..
Als politiek in plaats van 4 miljoen maar 2 miljoen bezuinigd op de zorg brengt de media ; 2 miljoen xtra naar de zorg !!! een super regeer akkoord.