De twijfelachtige toekomst voor de Europese Unie

Toen ooit de Europese Unie op 1 november 1993 werd opgericht was ik een voorstander. Ik was 40,  had een jong gezin en had weinig politieke interesse. Ik was wel vatbaar voor de propaganda voor een verenigd Europa die ik meekreeg via het medium TV en mijn abonnement op de krant. Ik zag dat wel zitten om vrij door Europa te kunnen reizen met open grenzen en later de beloofde gezamenlijke munt de Euro. Geen gedoe meer bij de grens met geld wisselen en geen paspoortencontrole. En niet meer dat eeuwige omrekenen in vreemde valuta om te weten of ik niet teveel uitgaf in Franse Franks of Duitse Marken.

Open grenzen

Momenteel ben ik best wel blij met de euro en de open grenzen maar voornamelijk vanwege het gemak. Ik rijd regelmatig naar Duitsland en tank daar voordelig met vaak 20 tot 25 eurocent per liter voordeel. Schoonmoe woont vlak bij de grens en onze bezoekjes bij de oude dame worden natuurlijk slim gecombineerd met de voordeeltjes die de Duitse overheid mij biedt door hun brandstofaccijns op een aanvaardbaar niveau te houden. Best wel lekker die open grenzen. Dit is dus het simpele denken van een modale burger die denkt optimaal profijt te genieten van een gezamenlijk muntunie en open grenzen. Zo wordt in het algemeen gedacht in onze samenleving waar velen niet verder kijken dan hun neus lang is. Gelukkig heb ik een flinke kokkerd en moet ik daardoor wat verder vooruit kijken om bijvoorbeeld niet te struikelen. Ook vooruit denken is daar automatisch een gevolg van.

Toch anders gaan denken

Als gepensioneerde vent op leeftijd (65) ga je in het ouder-worden-proces vaak wat ‘verstandiger’ denken dan in de tijd dat je druk bent met een opgroeiend gezin van 5 personen en de stress op je werk. Ik krijg wat meer tijd om me te verdiepen in de wereld om me heen. Voorafgaand aan de toekomstige seniele aftakeling ben ik zoals dat hoort bij het ouder worden ook ‘wijzer’ geworden. En dat zeg ik helemaal zelf. Ik zie nu verdacht veel onwijze ontwikkelingen om mij heen die mij somber stellen.

Het EU-project en de muntunie

Ik ben gaan nadenken over het EU-project met zijn muntunie en begin te geloven dat het project niet echt een project is maar een experiment wat z’n beste tijd gehad heeft en gedoemd is te mislukken. Er staat ons een ware beproeving te wachten. Gelukkig ben ik niet de enige die er zo over denkt maar lees ik dat behoorlijk wat analisten zich meer kritisch uitlaten dan ooit tevoren. Nu er gaandeweg zo’n 25 jaren zijn verlopen sinds de start van de EU en 17 jaren na de invoering van de euro wil ik de boel eens op een rijtje zetten. Evalueren heet dat. Het begon in 1993 met 12 landen en inmiddels zijn er 28 landen aangesloten. De uiteindelijke politieke wens is om alle 44 landen in een groot monsterverbond te bundelen. Mocht het ooit zover komen dan lig ik al met de neus omhoog.

Voel mij geen Europeaan

Ik waag het te betwijfelen of het de EU lukt om een eendrachtige unie te worden gezien de interne crisissen die we inmiddels achter de rug hebben. Ik denk dat veel Europeanen zich geen echte Europeaan voelen in de vorm van verbondenheid. Het is alleen het idee om onderscheid te maken van welk werelddeel we zijn, van welke cultuur en welke religies hier van oorsprong voorkomen. De gemiddelde Europeaan voelt zich veel meer een inwoner van zijn geboorteland en voelt zich thuis in z’n eigen land waar we afstammen van onze voorouders die de boel hebben opgebouwd tot datgene wat ons een welvarende natie heeft gemaakt. Dat is althans mijn persoonlijke gevoel.

Nieuwe cultuur

Ik voel mij een Nederlander, en misschien nog meer een Drent, en ben blij dat ik hier mijn plekje heb. Soms wordt je met een opmerking als deze wat schuin aangekeken omdat het bijna discriminerend overkomt. Een soort van zelfverheerlijking van een persoon die zich thuis voelt in zijn thuisland. In de moderne maatschappij in een Europese Unie met zijn open grenzen is de laatste jaren ook een andere soort van cultuur ontstaan. De multiculturele samenleving die zich openstelt voor de opvang van vluchtelingen en immigranten. Enerzijds ontstaan vanuit de gedachte dat het welvarende westen iets moet doen voor de vluchtende en hongerende medemens en anderzijds vanwege de gedachte om arbeidsmigranten binnen de EU-grenzen goedkope arbeid te laten verrichten. Want laten we wel wezen, het bedrijfsleven wil graag concurreren tegen de goedkope producten uit China en andere lage-lonen-landen. De toon in het immigrantendebat wordt binnen de EU-gelederen behoorlijk scherper en lijkt een splijtzwam te worden. Ik vind het jammer en het geeft geen goed gevoel.

Polarisering

Al met al zijn de maatschappelijke veranderingen de laatste decennia snel gegaan door de vorming van een EU maar ook door de globalisering en mondialisering van de westerse economieën. Vooral de open grenzen binnen de EU hebben veel veranderingen in gang gezet. Anno 2018 zijn we aanbeland op het punt dat de bevolking in de eerst aangesloten lidstaten zich afvraagt of het EU-project nu wel zo succesvol is als de eurofiele politici ons willen doen geloven. De Brexit is daar een voorbeeld van. De verdeeldheid die momenteel in het UK heerst over wel of niet de EU verlaten geeft toch duidelijk aan dat er grote twijfel bestaat bij de Britse bevolking. Diezelfde twijfel zien we inmiddels bij de andere lidstaten van het eerste uur. De meningsverschillen tussen de voor- en tegenstanders lijken te polariseren doordat in de politiek het debat flink steviger wordt gevoerd omdat de gevestigde partijen zich bedreigd voelen door de opkomst van populistische partijen. Al met al lijkt de verdeeldheid inzake het hele EU-project te groeien in zowel ons eigen polderlandje alsmede bij grote buur Duitsland waar de huidige coalitie flink onder vuur ligt door o.a. het immigratiedebat.

Op weg naar dictatuur

Het uur van de waarheid nadert. Gaan we verder met een verdeelde unie waar de EU-ministerraad van de 28 landen er steeds vaker niet uitkomt en veel problemen maar voor zich uit schuiven. Net zoals de Brexit die de politici voor onoplosbare problemen stelt. Het is alsmaar tijd rekken. Hiermee wordt duidelijk dat hoe meer landen met hun eigen parlement lid worden van de club, hoe moeilijker het wordt om besluiten te nemen. Regelmatig worden onuitvoerbare besluiten genomen vanuit halfbakken compromissen. Wetsvoorstellen moeten eerst worden goed gekeurd door 28 verschillende parlementen. Maar omdat zoiets vertragend of soms helemaal vast loopt willen de eurofiele politici juist van deze vorm van besluitvorming af en een steeds groter deel van de wet- en regelgeving rechtstreeks voorleggen aan het EP (Europees Parlement). Op deze wijze wordt de democratie in 28 verschillende landen steeds verder uitgehold en krijgen we langzaam maar zeker een vorm van dictatuur. Een centraal geleide Unie vanuit Brussel die zonder tussenkomst van lastige volksvertegenwoordigers hun eigen gang kunnen gaan. Dat is pure vernedering van de onderdanen.

“EU sterker dan VS en de rest”

Langzaam aan worden wij burgers van de vrije democratie dus onderdanen van een grote moloch met een vorm van technocratie wat als een groot verenigd imperium wil regeren. Alleen lukt dat nooit met 28 of meer parlementjes. Die moeten dus langzaam worden uitgeschakeld. Alle macht moet naar het EP met zijn eigen ministerraad, de politieke leiders dus van de verenigde landen. Het moet niet te snel want anders schrikken de kiezers. Gewoon volgens de weg van de geleidelijkheid. Beetje voor beetje worden we klaar gestoomd voor een groot en machtig Europa. En machtig wordt je alleen door de macht centraal neer te leggen. Alle landelijke parlementjes mogen straks voor hun eigen parochie preken en roepen dat de grote machthebbers in Brussel het goed met ons voor hebben. Als we braaf doen wat ons wordt opgelegd dan gaat onze EU met z’n EP zorgen dat we met onze euro de dollar en de Yuan en mogelijk ook de Roebel en andere valuta de baas blijven. Misschien groeit de euro uit tot een leidende wereldmunt als de Dollar het moeilijk krijgt onder Trump of z’n opvolger. Dit is wat in stilte wordt gedroomd door onze Frans Timmermans, Juncker, Rutte en al die andere eurofielen. Rutte zegt dat hij niet zo Europees denkt maar we weten al lang  dat hij vaak anders denkt dan hij zegt. Politici komen in deze tijd makkelijk weg met hun praatjes omdat de samenleving al een poosje afgestompt is geraakt op de gevestigde politieke orde. Juist daarom groeien de populistische partijen vooral binnen de landen die het langst lid zijn van de EU. Dat zijn destabiliserende ontwikkelingen en geven op den duur politieke aardverschuivingen.

Financiële markten zetten overheden onder druk

Het wordt langzaam duidelijk dat de eerdere verwachtingen van een eensgezinde EU niet kunnen worden waar gemaakt. De twijfel slaat toe. De Brexit geeft te denken en ook de onrust rondom Italië doet de financiële markten geen goed. Als de beurzen gaan twijfelen en druk uitoefenen op de foute landjes die hun begrotingen uit de hand laten lopen dan zal duidelijk worden dat er naast de politieke macht nog andere machten bestaan. Dat is de macht van het kapitaal. Het belegde vermogen dat via de financiële markten niet toelaat dat waardepapieren zoals aandelen en obligaties minder waard worden. Als de markten overheden die de boel laten ontsporen gaan wantrouwen dan stijgen de rentes op staatsleningen en komt de financiering van de enorme schuldenberg in gevaar. En daarmee dus ook de begroting. Kijk bijvoorbeeld naar de oplopende renteverschillen op staatsleningen tussen Italië en Duitsland. Twee tegenpolen als het gaat om een betrouwbare begroting. En dan maak je deel uit van dezelfde club. De rentes op Italiaanse staatsleningen stijgen de pan uit en in Duitsland gaan deze naar beneden. Als zoiets gebeurt binnen één Unie dan is er duidelijk geen sprake van solidariteit en raakt men financieel van elkaar verwijderd. Instabiliteit binnen eenzelfde muntunie kan absoluut niet. De financiële markten straffen dat af en speculeren op een dalende Euro en zoeken hun heil in andere valuta.

Wat kan Drakie doen?

Eurofiele politici worden zenuwachtig en zoeken naar een oplossing. Er wordt met een schuin oog gekeken naar Drakie van de ECB of hij nog wat noten op zijn zang heeft om het vertrouwen in de euro wat op te vijzelen. Ik denk alvast voor Drakie vooruit en neem aan dat hij vanuit zijn positie (Italiaans staatsburger) op termijn voorstelt om een schuldsanering te starten met Italië, iets wat lang voor onmogelijk werd gehouden. Misschien ook de centrale rente (opnieuw) wat naar beneden. Gewoon van alles een beetje. Na een poosje blijkt dat van alles een beetje niet gaat werken. Het bekende voorruitschoppen van het gedeukte blikje. Gevolg nog meer wantrouwen onder de kiezers van de oudste lidstaten en nog meer polarisering in de binnenlandse politiek. En uiteraard meer druk vanuit de financiële markten wat in feite pure rampspoed is voor onze economie. Misschien straks de drang bij een aantal lidstaten om net als de Britten de EU of misschien de eurozone te verlaten. Wat jammer van die mooie dromen van een Frans Timmerman en consorten. We gaan spannende tijden tegemoet. De oudere “Europeanen” hadden zich de toekomst van een verenigd Europa  anders voorgesteld. Ik zie dat de laatste jaren vooral de ouderen het vertrouwen verliezen in de EU. Het voordeel van open grenzen en gelijke munt is de oudere generatie al lang weer vergeten. De jeugd weet niet beter en is er mee op gegroeid.

Met z’n allen naar de uitgang

Naar mijn idee wordt momenteel door de onnozele burger flink onderschat welke gevolgen het kan hebben als er een scheuring ontstaat binnen de EU. Als na een Brexit ook andere landen nerveus worden om op te moeten draaien voor de schulden van de vrienden. Dat is heel simpel de kern waar het om draait. De verschillende landen zijn als het er op aan komt niet zo saamhorig zoals onze politici dat graag hadden gewenst. Wanneer de bevolking begint in te zien dat bijvoorbeeld hier in ons kikkerlandje opnieuw stevig bezuinigd moet worden om straks Italië, Griekenland, Spanje en Portugal binnenboord te houden dan worden de rapen gaar. Want dat is waar het om draait. Het bij elkaar houden van uiteenlopende landen ten koste van alles. Er is geen weg terug. Het punt van no return is reeds gepasseerd. Als de boel klapt dan is de financiële ellende niet te overzien. En wat te denken als je met ruzie uit elkaar gaat. In plaats van open grenzen gaan die potdicht om elkaar dwars te zitten en het vrije handelsverkeer valt weg. Bij de scheiding van een verziekte relatie gaat vaak het servies eraan.