Mondiale schuld groeit naar $255 biljoen in 2019

De aanstichters van de fragiele financiële markten sinds de financiële crisis in 2008, in casu de centrale bankiers waarschuwen thans voor ‘underestimated risks’, waarmee Bloomberg vorige week op de proppen kwam. Beetje laat maar tegelijkertijd wordt hiermee met zoveel woorden het deficit van hun monetair beleid bevestigd. Immers, de voor de hand liggende oplossing in een vervlogen verleden zou geweest zijn de rente te verhogen waarmee de risicoperceptie toeneemt met als pendant een beursdaling. Het is nu kiezen uit twee kwaden en dat gebeurt bijgevolg niet!

Rendement

Terwijl er uit het bedrijfsleven betrekkelijk weinig signalen komen die een verdere beursstijging rechtvaardigen en de macro-economische uitkomsten evenmin tot uitbundige  vreugde stemmen, blijven de koersen stijgen vanwege de zoektocht naar rendement. Met andere woorden: de aandelen worden aldoor prijziger.

Tijdsgewricht van irrational exuberance

Als belegger heb je onder de huidige omstandigheden in wezen weinig andere keus dan het beursavontuur tenzij je à la Warren Buffett vooral op je centjes blijft zitten. Dat levert geen rendement op, eerder afkalving van je vermogen als gevolg van belastingdruk en inflatie, ook al is deze laag. Maar we verkeren al geruime tijd in wat wordt genoemd ‘unchartered waters’. 

MMT

Thans leven we in een tijd die wordt aangeduid als die van de Fed’s irrational exuberance, waarin MMT (Modern Monetary Theory) of wel mateloze valsemunterij een hoofdrol speelt en de verruiming van de geldhoeveelheid binnen het monetaire circuit geen enkele limiet meer kent. Deze uitspraak is bekend geworden van Alan Greenspan in 1996 als Fed president. Hij duidde daarmee op de enorme euforie in de  ‘tech sector’ die z’n “Waterloo” vond in de ‘tech wreck’ op de Nasdaq in 2000/01 toen deze beurs met bijna 80% terugviel. 

‘Verruiming’

Nu de Fed met de verruiming sinds de vorige crisis van 2008 zelf aan de basis staat van een irrational exuberance op monetair terrein, zullen de gevolgen dienovereenkomstig zijn. Waar de beurs met als voorbeeld de S&P sinds dat jaar in nagenoeg “één ruk” meer dan verdrievoudigd is – de langste en grootste stijging ooit –  zou je toch een keer een terugval mogen verwachten. Alle signalen staan op rood behalve die van de euforie die doorgaans als laatste signaal geldt.

Fundamentals

Met MMT als beurskatalisator bij uitstek speelden en spelen de ‘fundamentals’ zoals bedrijfswinst en economische groei intussen een secundaire rol. In een artikel van Joseph Carson, voormalig hoofd van de Global Economic Research Alliance werd gewezen op de S&P stijging van 50%  in de laatste 5 jaar, terwijl de non-financial bedrijfswinsten met gemiddeld 15% waren gedaald, een ontwikkeling die altijd werd geassocieerd met een recessie. Die is tot dusver uitgebleven. Opvallend is dat de NASDAQ in die zelfde periode zelfs met ruim 80% is gestegen!

Inkoop eigen aandelen

Het Bureau of Economic Analyses (BEA), onderdeel van het departement van Handel, bevestigde deze trend en voegde er aan toe dat vergeleken met 2014 er sprake is van een afname van ca. 5% ’s jaars die cumulatief resulteert in een teruggang van 15,5% over die periode. Dat beurzen stijgen bij een flinke liquiditeitsinjectie is niet ongewoon. Het wordt wel ongewoon wanneer die beursstijging grotendeels te danken is aan corporate stock buy backs met een margin debt van 3 op 1 dank zij het “gratis” geld. Deze “investeringen” dragen niet bij tot hogere bedrijfswinsten maar anderzijds blijft de winst per aandeel op die manier redelijk in stand.  

Waarschuwingssignalen

Wellicht volgden de waarschuwingen van de centrale bankiers op het onlangs uitgebrachte  rapport van het International Institute of Finance (IIF) in Washington DC, aangaande de laatste uitkomsten van de mondiaal uitstaande schulden die met $7,5 biljoen (12 nullen) uitgroeiden tot een totaal van een slordige $250 biljoen in het eerste halfjaar van 2019. De V.S. en China namen samen 60% van deze stijging voor hun rekening maar ook de schuld binnen de Emerging Markets (EM) reikte naar een recordstand van $71,4 biljoen of een zeer zorgelijke 220% van het BBP. Het IIF verwacht dat de totale schuld tegen het eind van dit jaar verder zal zijn opgelopen naar $255 biljoen.

No Danger

Niettemin liet Fed president Powell zich ontvallen dat ‘there are no signs of any bubbles brewing or immediate dangers being posed by trillion-dollar deficits’. Z’n voorganger Bernanke  prevelde vòòr het uitbreken van de crisis in 2008 iets soortgelijks!

Obligatiemarkten

Het IIF daarentegen maakt zich wel zorgen over de schuldgroei die vooral is ingegeven door de groei van de staatsschulden. Daarbij wijst dit instituut op de robuuste stijging van de mondiale obligatiemarkten met een omvang van $87 biljoen in 2009 naar $115 biljoen in 2019. De sterkste stijging met 65% viel binnen de EM waar te nemen.

IMF

Voorts wees het International Monetary Fund (IMF) in haar jongste rapport op de snel groeiende bedrijfsschulden als gevolg van de bizar lage rente. Het Fonds waarschuwde dat op dit moment 40% of ca. $19 biljoen binnen de belangrijkste economieën als de V.S., China, Japan, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk op tilt staat (at risk of default in the event of another major economic downturn). 

Cyclus

Uit het verleden weten we dat een substantiële kredietexpansie altijd aan de voet van de ‘boom and bust’ cyclus heeft gestaan. Dat gaat in ieder geval terug tot de intrede  van het instituut van de centrale bank maar ook daarvóór was het sinds de ondergang van het Perzische Rijk al bingo! Bijzonder is dat geen centrale bankier lessen durft te trekken uit dit verleden en bijgevolg het failliet van een ongeremde en ongerijmde geldpolitiek over zich en de samenleving blijft afroepen zonder dat openlijk te durven erkennen!

Toenemende goudactiviteit centrale banken

Ondanks de loskoppeling van de dollar/goud relatie in 1971 heeft de dollar de functie van ’s werelds reservestatus tot dusver kunnen behouden, ook al is het dollaraandeel in het mondiale financiële verkeer intussen van 65,3% in Q4 2016 teruggelopen naar 61,8% in Q2 dit jaar. Dit lijkt misschien niet dramatisch maar heeft volgens de World Gold Council (WGC) niettemin  geleid tot een ‘all time high’ inkoop van 376 ton goud door centrale banken dit jaar of iets meer dan 10% vaan de mondiale jaarproductie of ongeveer een vijfde van de mondiale vraag. Je zou hieruit kunnen afleiden dat centrale bankiers hiermee een aanzet hebben gegeven tot een mogelijk plan B(?). 

Goud is veiligst

Voorts kunnen we in de Balance of Payments and International Investment Position Manual (BPM6) van het IMF lezen dat ‘Financial Assets include financial claims and monetary gold in the form of gold bullion’. Ook staat er in te lezen dat een financiële claim een financieel instrument is met een ‘counterparty liability’ whilst gold bullion is not a claim and does not have a corresponding liability’. Kortom, het IMF beschouwt goud als het meest veilige en betrouwbare vermogensbestanddeel op de balans. 

Veilig goudbezit in roerige tijden 

Het gaat er dan wel om op welke wijze je goud bezit. Het meest zorgelijk is de situatie op de COMEX in New York waar nu sinds september 2011 met backwardation wordt geopereerd, dwz. dat hoogst ongebruikelijk op een termijnbeurs wordt geanticipeerd op een lagere prijs in de toekomst. Deze “tactiek “ dient om een uiterst gerechtvaardigde prijsstijging zoveel mogelijk middels shorts te beteugelen. Een volstrekt aan de buitenwacht onttrokken en een uiterst riskante onderneming, als het vertrouwen in het monetaire systeem er uit loopt en de fysieke leveringsvraag nog onmogelijk via deze “sluikse” methode kan worden ingedamd. Sterker, het hek is dan ‘overnight’ van de dam!

Gesjoemel

Volgens een betrouwbare insider zijn er in de laatste 2 jaar meer dan 4 miljoen contracten verhandeld of onderliggend meer dan 13.000 ton goud, zonder dat er sprake was van een noemenswaardige fysieke opvraag. Dat is meer dan de gezamenlijke goudreserves van de eurostaten. 

Productie neemt af

De opvraagkramp wordt nog groter als we er van uitgaan dat de goudproductie in de naaste toekomst (volgens mijnbouwkringen) zal afnemen als gevolg van:

• Gemiddeld lagere concentraties en hogere productiekosten
• Stijgende kapitaalinvesteringen
• Veel vondsten worden gedaan in landen, waar buitenlandse mijnbouwers (met de meeste expertise en kapitaal) niet altijd toegang krijgen
• De strengere  milieu eisen waardoor het meer tijd vergt voordat een licentie wordt verstrekt of juist niet wordt verstrekt.

Druk

Gezien de kennelijk toenemende vraag vanuit centrale bankkringen zal de goudprijs zo sterk en zo lang mogelijk onder druk blijven staan. Dat klinkt als “een contradictio” maar leidt wel  de schijnwerper af van de volstrekt “uitgewoonde” koopkracht van de papieren ‘fiat’ valuta’s, met de dollar in de hoofdrol! Twee vliegen in één klap!

Hoe goud kopen

Tenslotte volgt op speciaal verzoek een opsomming van de mogelijkheden om goud als dekking tegen fataal financieel koopkrachtverlies aan te houden, mede gelet op de veiligheid van elk dezer modaliteiten:

• Commodity futures contracten zoals verhandeld op de COMEX in New York, waartegen de bullion banks hun shorts zetten – niet doen
• Optiecontracten, het beste te doen via optiestrategieën, blijft speculatief
• Goudrekening bij de bank zonder dat je de facto goud bezit; houdt stand zolang de betreffende “bank stand houdt”, dus redelijk groot risico
• Goud ETF’s zonder dat je goud bezit dus je loopt mee met de goudprijsontwikkeling – niet doen daar er op papier meer dan 200 maal meer goud “geëngageerd” staat als er in werkelijkheid aanwezig is(!) 
• Certificaten van op naam gesteld goud in opslag bij bijv. de British Royal Mint of de Royal Canadian Mint of bij wereldwijd bekende  huizen als Kitco en Johnson Matthey – veilig
• Beleggingsfonds met 100% afgedekt fysiek goud in opslag tegen uitgifte van aandelen  – veilig.
• Handgeld in de vorm van gecertificeerde munten of munten met terugkoopgarantie.