Jim Rickards over QE en de valutaoorlog

Uiteraard had Jim Rickards nog veel meer te vertellen dan wat ik eerder in dit artikel over hem schreef. Hier volgt de rest van dit boeiende interview:

Is QE de oorzaak van de valutaoorlog?

Is het mogelijk dat door de QE’s uit het verleden de reden geschapen is voor Currency Wars en kunnen die mogelijkerwijs leiden tot een echte oorlog? Natuurlijk is die laatste mogelijkheid er, maar we kunnen evengoed een oorlog krijgen zonder QE, als we alleen al kijken naar het Midden Oosten met alles wat er daar nu allemaal gebeurt. Maar globaal gezien zijn de QE’s zonder twijfel ook een reden, vooral gezien vanuit de positie van de opkomende markten. Zeker nu we zien waartoe Japan besloten heeft eind 2012 om ook een dergelijke QE door te voeren. Maar dit is slechts één van de veldslagen in een valutaoorlog die al loopt sinds 2010. Een oorlog betekent niet dat er voortdurend gevochten wordt, perioden van echte gevechten wisselen zich af met relatief rustige perioden. We kwamen uit een periode van relatieve rust en nu heeft Japan het offensief geopend met haar versie van QE.

Nieuwe structurele omstandigheden

Maar eigenlijk is het interessanter te zien hoe Bernanke tegen de nieuwe structurele omstandigheden aankijkt. Bernanke houdt vol dat er geen valutaoorlog is en grijpt daarvoor terug op de 30’er jaren uit de vorige eeuw. Maar het verschil met die periode is dat toen de verschillende landen één voor één na elkaar devalueerden, 1921 Duitsland, 1925 Frankrijk, 1931 Engeland, 1933 de USA etc. En wat Bernanke nu zegt is, laten we deze devaluatie als belangrijke toonaangevende landen nu tegelijk doen. M.a.w. als Japan, de USA, de UK en de EU allen tegelijk stimuleren dan heb je vanuit Bernanke’s visie geen Currency War. Iedereen drukt geld op hetzelfde ogenblik, dus zullen de relatieve waarde effecten beperkt blijven, zoals de valutaverhoudingen en handelsbalansen. Maar voorlopig heeft Bernanke daar meerdere problemen mee want de ECB wil het spel (nog) niet meespelen en de overige landen zullen niet lijdzaam blijven toezien.

Twee werelden (Twee Stromenland)

Maar stel je voor dat de ECB wel mee zou doen, dan ontstaat er een situatie waarin de G20 zich opsplitst in een G4 (Japan, USA, UK en EU) en een G16. Dat betekent in feite dus, dat die valutaoorlog er nog steeds is. En de verliezers zijn dan landen als Zuid-Korea, Australië, Taiwan, Thailand, China, Brazilië, Zwitserland, kortom alle overige landen uit de G20. Dus in plaats van de G20 landen, die ieder voor zich gaan, krijg je dus een groep van de G4 tegen de G16, waarbij de G4 de rest haar wil oplegt. Vanzelfsprekend zullen we daar last mee krijgen en wat we daaruit kunnen verwachten is inflatie. Het is ook bekend dat inflatie pas na verloop van tijd komt. Als je nu geld drukt duurt het even voordat het doorwerkt; het gedrag van de financiële partijen moet veranderen en dat zal zich o.m. uiten in een toename van de omloopsnelheid van het geld en alle eerdere genoemde argumenten behorend bij inflatie.

Ondermijning van de US dollar door de BRICS

Het is al langere tijd bekend dat de BRICS landen het dollar systeem willen ontmantelen. Maar wat ze waarschijnlijk zullen gaan doen is het opzetten van een alternatief nieuw financieel systeem. Vergis je niet, dit is een proces dat jaren in beslag zal nemen. Het is niet van de ene dag op de andere dat je een nieuwe reserve valuta kunt scheppen. Maar waar je mee kunt beginnen is het scheppen van handelsvaluta. En daarmee is China nu al een paar jaar bezig door de vele bilaterale handelsverdragen, die het gesloten heeft binnen m.n. de BRICS landen, maar ook in Zuid-Amerika, Afrika en het Midden Oosten, zelfs nu Europa en Noord-Amerika, hoewel dat nog in de kinderschoenen staat. Maar dat op zich is nog niet eens zo belangrijk, want je kunt natuurlijk van alles gebruiken om bilateraal de zaken intern te regelen. Denk in dat verband maar eens over bartertrade in de vorm van infrastructuur tegen grondstoffen.

Reservemunt

Voor een reservemunt ligt de zaak iets ingewikkelder. Om als reserve valuta te kunnen dienen moet je over assets beschikken, waarin geïnvesteerd kan worden. En wat zijn die assets dan? Dat zijn zaken die voortkomen uit spaargelden en  handelsbalansoverschotten, zoals obligaties etc. Het betekent dus ook dat je ergens in moet kunnen investeren. En wat je daarvoor nodig hebt is een obligatiemarkt met een range aan looptijden, een aandelenmarkt, een futures markt, een optie markt etc. Je hebt dus een heel scala aan financiële mogelijkheden nodig om voor een reserve valuta in aanmerking te kunnen komen. En op dit moment is de dollar de enige die dit allemaal heeft. De Euro zou in dit verband ook genoemd kunnen worden, maar die heeft als handicap nog steeds dat haar obligatiemarkt daar nog steeds niet rijp voor is met al die verschillende staatsobligaties. Sommige obligaties van bepaalde landen zijn stabiel en betrouwbaar maar dat gaat zeker niet op voor alle aangesloten staten. Het beste zou zijn als er één Eurobond was, die door alle naties werd ondersteund. Dat zou een werkelijk alternatief zijn, maar zover is het nog niet. De BRICS zijn er zeker ook nog niet, maar ze zijn wel met de voorbereidingen bezig, zoals het opzetten van een bilateraal handelsinstituut, het opzetten van een clearingsysteem en een betalingssysteem. Op zich allemaal noodzakelijke stappen, maar die kosten nu eenmaal tijd.

Het belang van een betalingsysteem

De USA gebruikt het wereldwijde SWIFT betalingssysteem om controle uit te kunnen oefenen op het gedrag van de rest van de wereld. Het strategisch belang van het SWIFT betalingsysteem werd onlangs nog eens onderstreept, toen Iran de toegang hiertoe door de invloed van de USA middels sancties werd ontnomen. Hiermee werd een financieel stuk gereedschap tot een machtig politiek wapen. De bedoeling was Iran financieel op de knieën te dwingen door isolement. Het gevolg was dat Iran haar toevlucht moest nemen tot ruilhandel, verschillende vormen van fraude en alternatieve machinaties om het land economisch draaiende te houden. Zonder toegang tot dat SWIFT betalingsysteem raak je natuurlijk behoorlijk geïsoleerd in de internationale handel, vooral als olie-exporterende natie. De vorderingen van de BRICS zullen nauwlettend in de gaten gehouden moeten worden en het is een belangrijke ontwikkeling, maar het zal nog geen onmiddellijk gevaar voor de dollar opleveren. Maar mocht het toch zover komen, dan zal het waarschijnlijk geen BRICS valuta worden maar de IMF met de SDR.

Rickards over Goud

In India is aangekondigd dat de bevolking moet stoppen met het kopen van goud. Een beetje vreemde maatregel voor een land dat al meer dan 2000 jaar goud koopt. Maar goed, tijdelijk kunnen maatregelen zoals een opslag op goud wel helpen, maar op termijn houdt dit geen stand. Buitendien brengt het ook nog aspecten met zich mee als goudsmokkel en het zoeken naar alternatieven. In een groter verband is dit wel interessant als één van de gevolgen van het zich in twee delen opsplitsen van de goudmarkt. Neem de papieren goudmarkt met de Comex en de LBMA en hun voorraden unallocated goud. Die prijs is fors naar gevallen, maar aan de andere kant zie je een grote toename in de rest van de wereld in het kopen van fysiek goud. Er is echter geen groot verschil in prijs tussen deze markten, maar we zien wel deze toename in vraag naar fysiek goud en de bijbehorende spot tekorten. En voor mij betekent dit maar één ding en dat is dat goud de zwakke partijen verlaat en overgaat naar de sterke partijen. De zwakke partijen zijn in dit geval de spelers die voor leverage gaan, de hedgefunds, de handelaren, de speculanten en gaat over naar de sterke partijen en dat zijn de individualisten en de Centrale Banken, zoals de Russische en Chinese Central Bank en de mensen die iedere dag in de rij staan om goud te kopen. Dit is een interessant geval van opsplitsing van de markt.

China & Goud

Rickards verwacht dat dit wel zal gebeuren, maar zover is het nog niet. En bij met name China ligt de sleutel hiertoe. Maar dat ligt niet zo eenvoudig omdat China nou niet bepaald transparant is over haar goudpositie. Officieel heeft China naar eigen zeggen sinds 2009 slechts een 1.050 ton. Maar dat getal ligt ondertussen wel aanzienlijk hoger, misschien nu wel een 2.000, 3.000 of meer ton? Wie weet? Ditzelfde spelletje hebben we als eens eerder gezien in de periode 2004-2009, toen China in 2009 bekend maakte dat ze ineens 1.054 ton hadden i.p.v. de laatst gemelde 600 ton uit 2004. Wat ze zouden kunnen doen is het bereiken van een zekere ratio van goud t.o.v. het GDP om hen in dezelfde positie te brengen als de USA. Maar dat moet je dan meer zien als bewegende doelen want hun GDP groeit nog steeds snel. Je zou dan kunnen denken aan een 4.000 of meer ton. Ik verwacht wel dat China ergens in 2014 opeens zal zeggen dat ze wellicht een 4.000 ton of meer goud hebben. Een absoluut getal laat zich hier moeilijk aan koppelen.

Maar hoe dan ook dit is een zeer belangrijke ontwikkeling, want op dat moment blijft China niet meer echt achter. Nu zou dat wel het geval zijn, als de goudprijs ineens fors zou stijgen. Tenminste als je vasthoudt aan een ratio van goud tot GDP. Rusland heeft genoeg goud, de EU, de USA hebben ook allen genoeg goud. China daarentegen niet en zou de grote verliezer zijn in de situatie van een forse stijging van de goudprijs met alle gevolgen vandien. Dus lijkt het erop dat de prijs laag gehouden wordt, totdat China genoeg goud geaccumuleerd heeft, zodat ook zij in het grote spel volledig mee kunnen doen.

Pakken de Chinezen het niet gewoon heel slim aan?

Vooralsnog hoor je eigenlijk alleen maar dat de FED de touwtjes in handen heeft m.b.t. de goudprijs. Best mogelijk, want ook de FED is niet bepaald transparant als het om goud gaat. Maar het kan net zo goed zijn dat China zijn invloed d.m.v. futures handig uitspeelt. Stel dat China een flink tonnage aan futures dumpt om de prijs te drukken. Wie zal daar tegen protesteren? De Amerikanen? Die hebben het al moeilijk genoeg om de CFTC te laten ingrijpen in de puur Amerikaanse aangelegenheid, laat staan als een land China dit zou doen. Daar hebben ze dan al helemaal geen greep op.

Misschien een nieuwe Bretton Woods stijl akkoord?

Ook dat is een mogelijkheid, maar de Chinezen hebben nog niet genoeg goud. Je moet het meer zien als een pokerspel, waarbij de deelnemers aan tafel zitten met een stapel fiches voor zich. Alleen China heeft nog niet genoeg fiches om überhaupt te kunnen deelnemen. Kijk ook nog eens naar de periode 1950 tot 1970 onder het Bretton Woods systeem. Wat je toen zag was dat de goudvoorraad van de USA enorm zakte van 20.000 naar 9.000 ton. Het verschil, die 11.000 verdween toen naar de USA’s handelspartners, 3.000 ton naar Duitsland, 2.000 ton naar Frankrijk, 2.000 ton naar Italië, 500 ton naar Nederland enzovoort. Maar wat gebeurt er nu? China is de handels supermacht, maar zij krijgen geen goud, zij krijgen alleen maar fiatgeld. Dit realiseerden zij zich natuurlijk maar al te goed. Daarom kunnen ze nog niet mee doen en zullen er alles aan doen dit te veranderen. Daarom verwacht ik dat de goudprijs in dollars zich zijwaarts zal ontwikkelen voor de rest van het jaar. En pas als de Chinezen genoeg hebben zal de prijs echt gaan stijgen. En dit alles is dan het inflatiescenario dat de FED voor ogen staat.

Deflatiescenario

Maar als het deflatiescenario zich aandient, dan liggen de zaken wel even anders. In die situatie zal goudprijs ook verder dalen, maar alle andere zaken zullen echt instorten. Dan zal goud het nog steeds relatief goed doen vergeleken met andere assets. Maar zover zie ik het nog niet komen want voordat deflatie echt zal toeslaan, zal de FED ingrijpen en de goudprijs laten stijgen. Het waarom daarachter is dat ze zullen zeggen, we hebben nu van alles geprobeerd, zoals de 0% rente, het geld drukken, Currency Wars, operation Twist, de diverse QE’s, zelfs nominal GDP targeting en nog steeds kregen we niet de beoogde inflatie. Dan blijft er maar één ding over en dat is een devaluatie t.o.v. het goud. En dan zal het goud gaan stijgen, maar niet omdat de markt dat afdwingt, maar omdat de FED dit veroorzaakt om die beoogde inflatie alsnog te krijgen.

Dit waren de scenario’s die mogelijk zijn, maar hoe reëel is dit alles nu?

Zoals inmiddels bekend is China de grootste goudproducent ter wereld en tevens de grootste importeur van goud. Dit betekent dat China zijn volledige binnenlandse productie voor zichzelf houdt, anders hoefde je niet zoveel te importeren. Voor wat betreft het aantrekken van goud is er geen direct bewijs dat ze markt manipuleren, maar erg helder over hun activiteiten zijn ze nou ook weer niet. En het is kinderspel om de goudmarkt te manipuleren. Er is geen enkele manier voor de CFTC om dit tegen te gaan. China is een soevereine macht en zal alle vorderingen en eisen van de CFTC naast zich neerleggen en uitlachen. Maar of ze dit ook werkelijk doen? Wie weet, nogmaals er is geen direct bewijs. Maar motivatie om het op die manier te doen is er wel degelijk. China is bij een lage goudprijs gebaat om in staat te zijn alle fysieke goud dat hen nog ontbreekt te verwerven.