‘The level of government debt around the world has ballooned since the financial crisis, reaching levels never seen before during peacetime,’ waarschuwt The Financial Times einde september 2019. De kwaliteitskrant is voor deze meting teruggegaan tot 1865! Het enige moment dat die schulden nog hoger lagen was op het einde van Wereldoorlog II. Voelt de huidige constellatie in de wereld dan misschien aan als een oorlogseconomie?
Back to the future
Een analist van Deutsche Bank berekende de gemiddelde overheidsschuld van alle industriële landen. We hebben het dan over 12 naties: de VS, Nederland, Japan, Duitsland, Frankrijk, het VK, Italië, Australië, Canada, Spanje, Zwitserland en Zweden. Daar zitten the usual suspects bij als de (niet meer zo)Verenigde Staten, Italië en Spanje. Maar ook landen waarvan je dit helemaal niet zou verwachten. Zwitserland? Australië, Canada? En ja, ook Nederland. Ging het aldaar niet net redelijk goed economisch en financieel, de laatste keer dat we keken? Het schuldpercentage is met meer dan 70 procent van het BNP het hoogst in 150 jaar.
Bedenkingen
Gaat er, zeker na deze vaststelling, dan bij geen enkele regering een belletje rinkelen van ‘ho, dit kan niet langer zo blijven duren’? Meer dan 70 procent schuld van alles wat iedereen in een land in één jaar produceert; het is dan nog slechts een gemiddelde. Dus sommige naties zijn er nog erger aan toe. Dan: heel wat nietgeïndustrialiseerde naties zitten vast nog veel dieper in de schulden. Hoe gaan die er dan ooit uit geraken, als ‘wij’ dat zelfs niet kunnen? Hébben schulden nog wel belang, met negatieve renten die zich in sneltreintempo verspreiden over de wereld?
Geen antwoord
De laatste vraag die we poneren is een retorische. We stellen ze maar er wordt geen antwoord op verwacht dus. Hoe wordt ons geld dan wel, want het is het ONZE hé, officieel beheerd? Zeker niet als goede huisvaders, een beleggersterm. Zuinig, voorzichtig, met ernst omgaan met OPM, Other People’s Money dus. Hebben alle landen dan domme, onverantwoordelijke financiële bestuurders? Of zit er monetair iets (véél?) grondig mis in deze constellatie? Oei, dat is al meer dan één vraag. Tja, en eigenlijk hebben we er nog veel meer te stellen. U vast ook…?
Ja Joost, hier wil ik graag op reageren. Mooie aanvulling op jouw column. Je stelt de vraag: “Hoe wordt ons geld dan wel, want het is het ONZE hé, officieel beheerd?” Mijn antwoord is kort en luidt: “NIET!” M.a.w. de controle over ons geld is weg, gewoon out of control. Kijk hoe de centrale banken nu paniekerig reageren door hun constante stroom van renteverlagingen. Puur alleen bedoeld om de kredietuitgifte nog op gang te houden. Zonder krediet draait de economie niet. De hoogste schuldenberg sinds mensenheugenis betekent dat veel schuldenstaten die meer dan 100 procent schuld van hun BBP hebben, een te groot deel van hun nationale inkomen(BBP) kwijt zijn aan de rente- en aflossingsverplichtingen. Daardoor kan minder geïnvesteerd worden en daalt hun BBP t.o.v. het mondiale BBP. Dit roep ik vaak in mijn columns. Het is namelijk cruciaal voor de wereldeconomie. Hoe meer landen verwikkeld raken in hun schuldenspiraal, des te minder investeringen, des te minder handel, dus minder invoer uit andere landen. Kortom, de wereldhandel zakt in doordat het schuldenplafond is overstegen.
Dit is de aanzet voor een wereldwijde recessie, misschien wel een depressie. Waarom een depressie? Puur alleen omdat de centrale banken hun kruit hebben verschoten. Met de rentestandaard op een historisch dieptepunt en met de neiging zelfs verder te dalen naar negatieve tarieven voor de bankrekeningen van burgers. Als meer dan de helft van de staatsleningen binnen de EU al negatieve rendementen kent dan is dat een duidelijk signaal naar de rest van de wereld. Dat betekent dat goed geld wordt opgeofferd voor kwaad geld. Het is een draaikolk waar we wereldwijd langzaam naar toe worden gezogen. Een maalstroom van krediet, terwijl niemand het ziet. Jarenlang hebben wij burgers geprofiteerd van de alsmaar dalende rentetarieven. Lekker goedkoop lenen en ‘lekker duur betalen’ voor ons woonhuis. We gaan er zo gemakkelijk in mee en denken dat dit het nieuwe normaal is. Niets is minder waar. De kredietberg tast de berg van reserves aan. Spaargeld en pensioenreserves zijn de pisang. Het is een beweging die niet valt te stoppen. Althans, de centrale bankiers doen er niets aan. Kunnen ze ook niet. Met nog lagere rentetarieven breken we de pensioenpotten en breekt het verdienmodel van ‘onze’ banken.
Er zijn economen en analisten die dat zien gebeuren en die hun cliënten adviseren eieren voor hun geld te kiezen. Er zijn ook beleggers die het anders beoordelen en denken dat centrale banken straks anders gaan stimuleren en telkens aandelen bijkopen op de dip. Hierdoor blijven aandelen hoog gewaardeerd net als vastgoed. Terwijl de onderliggende economie alsmaar zwakker wordt. Op gegeven moment wordt duidelijk dat de enige reddingsboei van centrale banken een algehele superstimulering is. Gratis geld voor iedereen. Met dat vooruitzicht zullen ook de laatste hoopvolle beleggers wakker schrikken en dan dondert het hele zaakje in. Een periode van hyperinflatie brengt alleen chaos. Beurzen zullen crashen als beleggers tot inkeer komen en zien dat de aandelenmarkten zijn opgeblazen met goedkoop geld door superstimulering.
Een doemscenario als een nachtmerrie. Een kleine troost voor geschrokken lezers, na regen volgt zonneschijn. En wie ben ik, een nuchtere Drent die kijkt naar buiten en ziet waar de wind vandaan waait en hoe de wolken zich bewegen. Worden ze donker dan volgt er regen. Dat is mijn manier van analyseren. Goed kijken en waarnemen. Maar voorspellen waar precies de regen valt blijft moeilijk. Of het in mijn voortuintje valt of in mijn achtertuintje, dat is nou net de moeilijkheidsfactor die ik niet beheers. Ik bedoel maar.
De regen valt overal..behalve waar het niet regent..
Die regen…als die maar niet OP ons huis en BINNENIN ons huis valt Gerrit! Want wie niet goed voorbereid is zal zware schade lijden, wees maar zeker. De volgende is the big one, degene waar jij en anderen als bv. Gerald Celente voor waarschuwen. The Greatest Depression schrijft hij. En we zullen het weer merken wanneer het te laat is.
Behalve de lezers die deze website volgen. Mag toch aannemen dat menigeen al een stormparaplu heeft aangeschaft: https://media1.giphy.com/media/9khA1rdiBl9Mk/giphy.gif
Ach welnee Joost. Ik heb gisteren een stukje van Buitenhof gezien en daar was ook iemand van NRC Handelsblad aan het woord en het loopt allemaal zo’n vaart niet. Het aantal bankbiljetten neemt toe en dat geeft aan de we teveel sparen en dat investeringsfondsen teveel geld vasthouden. Als we dus alles met z’n alleen gaan uitgeven komt het allemaal weer goed. Dus niets om je druk over te maken. Toch??
U doet uw naam, Cynicus, wel eer aan…
Iedereen roept weer wat anders maar vergeten dat de huidige schuldenberg onhoudbaar is. Dit komt niet zomaar goed zoals sommigen beweren. Wij zijn niet negatief en cynisch maar realistisch.
Helaas zijn het haast synoniemen geworden vandaag, wat de ernst van de situatie nogmaals benadrukt. Dank voor uw bijdragen trouwens!
Het is van de gekke wat er nu allemaal gebeurt, maar het is logisch, want de bijna overleden patiënt krijg nog een extra shot morfine om te zorgen dat hij niet overlijdt.
Er is geld genoeg in omloop, maar in november gaat de ecb toch weer verder met QE.
De ware reden laat zich raden: de knoflooklanden moeten gered worden door de rente kunstmatig laag te houden en de beurskoersen op te peppen door aandelen in te kopen.
En zo wordt de schuldenbubbel verder opgeblazen.
En niet alleen door de ECB. De Fed injecteerde al $200 miljard in de repomarkt de afgelopen week. Via die repomarkt komen banken in ruil voor onderpanden(staatsleningen etc.) aan verse liquiditeiten. Het feit dat er een beroep gedaan wordt op centrale banken geeft aan dat er een probleem is met het onderling vertrouwen. Veel analisten wijzen op de gelijkenis met 2008. Belooft weinig goeds.
Het is wereldwijd een enorm probleem. De repomarkt is in rep en roer en dat is misschien wel door te voeren tot het derivatenverhaal van de Deutsche Bank. Ik noem zo maar wat maar gezien de astronomische bedragen die hierin omgaan zou het zomaar kunnen.