Terug van een korte vakantie loop ik op mijn beeldscherm de financiële pagina’s langs om te zien wat ik heb gemist. Heb heerlijk mijn hoofd leeg gelopen, gefietst en mijn huid gebruind om er uit te zien als een doorgezomerde pensionado die het zwitserleven gevoel promoot voor de aankomende grijze golf die de huidige ruim 3 miljoen gepensioneerden komt versterken. Steeds meer werkenden kiezen voor een vroegpensioen vanwege de hoge AOW-leeftijd. Soms werken werkgevers mee door de ‘oudjes’ een vertrekregeling aan te bieden.
Als de remmen weigeren
Als gepensioneerde moet je in dit ‘post-coronatijdperk’ ernstig rekening houden met wat opgebouwde reserves want het leven wordt in rap tempo duurder. Niet alleen de kosten van levensonderhoud maar ook de vastgoedmarkt en de beurzen doen mee aan de klim omhoog. De vraag is niet of we een berg beklimmen waarvan de top in zicht is, maar de vraag is wanneer we dadelijk rechtsomkeert maken en een afdaling beginnen waarbij de remmen weigeren. We zijn zo druk om te klimmen dat we het groot onderhoud vergeten. Kijk naar de euforie op de beurzen en op de huizenmarkt waar met gemak nog steeds de vraagprijzen worden overboden. Experts krabben zich achter de oren en vrezen een inzinking. Er dreigen vermoeidheidsverschijnselen, er is verlangen naar de afdaling. Die kan gevaarlijk zijn als de remmen weigeren.
De afdaling
Afgelopen vrijdag 18 juni trad er vermoeidheid op bij de beleggers en daalden de beurzen fors. Er werd vooruit gekeken naar wat de wedstrijdleiding in petto had. Centrale banken merken op dat het hoog tijd is voor groot onderhoud en dat de rem er op moet. Het tempo lag veel te hoog dat gaan de renners niet volhouden. Even een rustdag om bij te komen. Ook de super lichtgewicht fietsen met de super kleine remblokjes een beurt geven. Het materiaal is vederlicht geworden in de loop der tijden door de alsmaar aanhoudende gewichtsdaling van het massieve materiaal. Hiermee doel ik op de super lage rentetarieven op de kapitaalmarkt waardoor beleggers met gemak de beurzen konden beklimmen. De vraag is nu hoe gevaarlijk een afdaling kan worden met te licht materiaal.
Amerikaanse staatsschuld op recordstand
Er zijn obstakels ontstaan die de afdaling kunnen versnellen. Er zijn tekorten op allerlei markten. Niet alleen op de bouwmarkten maar zelfs in de supermarkten en aan de pomp stijgen de prijzen door de schaarste in levering en de grotere vraag door afschalen van de lockdowns. De inflatie loopt snel op waardoor centrale banken in dubio zitten. Moeten nu de rentetarieven omhoog of is hogere inflatie juist goed om daarmee de schuldenberg in toom te houden. Bij de FED in de VS roepen sommige bestuurders om de rente alvast in 2022/2023 te verhogen om te voorkomen dat de economie oververhit raakt. Tegelijk roepen andere bestuurders dat de huidige 5 procent inflatie juist goed is om de enorme staatsschuld te verkleinen in verhouding tot het BBP. De Amerikaanse staatsschuld heeft met een percentage van 127,5 procent v/h BBP het hoogste niveau bereikt sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog. Zulke cijfers doen veel economen sidderen. Is de inflatiespiraal nog te stoppen met de huidige lage rente, en gaan we niet in een opwaartse spiraal toe naar hyperinflatie als niet snel wordt ingegrepen?
Monetaire onzekerheden
De loon- en prijsspiraal kan de economie uiteindelijk sterk afremmen doordat lonen en vooral pensioenen sterk achter lopen op de prijsspiraal. Consumenten gaan consuminderen en daardoor krimpt de economie. Monetaire experts verschillen vaak van mening als er sprake is van hoge inflatie. Zal het van korte duur zijn of loopt het uit de hand naar hyperinflatie? Gaan centrale banken in paniek vroegtijdig de rente verhogen waardoor investeringen duurder worden en ook de vraag naar krediet terug valt? Kortom, volop onzekerheden aan het monetaire front. De geschiedenis heeft geleerd dat bij hoge schulden de economische groei afremt doordat steeds meer inkomen wegvloeit naar schuldaflossing. Als de rente vroegtijdig wordt verhoogd zal de schuldenberg minder hard stijgen maar de staatsschuld in verhouding tot het BBP procentueel stijgen. Hetzelfde fenomeen doet zich voor bij de private schuldenberg. Hoge rente betekent minder geld in omloop met afnemende groei. Een normaal verschijnsel in de economische cyclus van groei en krimp.
Spannende tijden
Dat de economische groei ondanks de groeispurt door coronaversoepelingen binnenkort zal afremmen staat buiten kijf. De grote vraag is hoe centrale banken en overheden het huidige monetaire systeem overeind denken te houden. Als inflatie niet uitloopt op hyperinflatie dan zou het zomaar kunnen omslaan naar deflatie en/of stagnatie met een sterk krimpende economie. Daar worden monetaire beleidsmaker zenuwachtig van. Centrale bankiers zien de bui hangen en raken in paniek. Een kat in nood maakt rare sprongen. Op die manier zouden onverwachte ontwikkelingen de boel totaal kunnen doen ontsporen. Het is zaak om de financiële markten in de gaten te houden. Wat gaan de profs doen? Wat doen de amateurs die zijn ingestapt omdat hun geld op de bank inteerde? Insiders zien al een stiekeme terugtrekkende beweging van de profs die hun aandelen inwisselen voor (veilige) staatsleningen. Het viel bijna niet op want nieuwelingen vulden de gaten op. De beurzen stegen nog licht de laatste tijd, behalve afgelopen vrijdag. Wat gaan we de komende zomer zien. Een consolidatie of een terugval die een paniekreactie kan ontketenen van vluchtende (particuliere) beleggers. Spannende tijden.
GW
Tja… ik las ergens dat de stijging van de beurs kwam omdat men voorzag dat de groei fors zou aantrekken na het opheffen van de lockdowns… De beurs zou 6 maanden op de economie vooruit lopen… Het is moeilijk de beurs te peilen, omdat Centrale Banken in zowel Europa als VS de grootste beleggers op de beurzen geworden zijn. Het is zoals de voetbaltrainer die zelf in het veld gaat staan. Onduidelijk ook of dat ze intern dan ook het overzicht kunnen bewaren (dat wat wel hun opdracht is). Consumenten en bedrijven willen absoluut niet meer investeren, zij zien in de huidige chaos en instabiliteit (veroorzaakt door politieke keuzes) geen toekomst meer of kunnen niet meer (de arme 99% in dit geval)… Dit blijkt overduidelijk uit de reverse repo rates… (volg Zoltan Poszar)… de banken krijgen een stortvloed aan stimulus (let wel Biden verergert wat Trump begonnen is) en storten het vervolgens terug, omdat behoudens in een zwaar overspannen huizenmarkt mensen niet veel zin hebben in grote aankopen / investeringen. Nu komt daar dus weer enkele triljarden aan liquiditeiten bij voor infrastructuur projecten die niet uitgevoerd kunnen worden, omdat eerst andere problemen aangepakt dienen te worden (tekorten in materialen en tekort aan laag betaalde lokale arbeiders met enige vorm van vakmanschap). Dertig jaar hebben ze de infrastructuur verwaarloosd (ook Duitsland bijv.) en nu moet dat opeens met grote spoed aangepakt worden??…
Zij zijn echt niet zo stom dat ze dit niet begrijpen. Het is een doelbewuste actie om inflatie te creëren voor een big reset.
Uiteraard is het aanwakkeren van de inflatie een bewuste actie. voor het besteedbaar inkomen van de consument is dit heel vervelend, maar voor de begroting van zo’n beetje ieder land ter wereld is dit een zege. veel overheidsschulden wegen straks veel minder zwaar. Het lange termijn voordeel is dat bestaande hypotheken ook wat minder zwaar gaan wegen, maar dan moeten de aankomende jaren de lonen wel met de inflatie gaan mee bewegen natuurlijk.
Ook werkgevers worden geconfronteerd met inflatie waardoor winsten onder druk komen te staan. In tijden van hoge inflatie lopen de loononderhandelingen met werkgevers vaak erg stroef. Werknemers, maar vooral gepensioneerden, zijn altijd de dupe als inflatie ontspoort. Besteedbare inkomens blijven achter door prijsstijgingen waardoor economische groei inzakt. Daardoor zal inflatie afnemen en mogelijk omslaan naar deflatie. Behalve als overheden i.s.m. centrale banken blijven stimuleren zal economie oververhit raken en inflatie gaan hyperen. Dit scenario acht ik onwaarschijnlijk omdat de huidige inflatie waarschijnlijk van korte duur is door tijdelijke tekorten in de aanvoer. Als beleidsmakers een ander scenario hanteren dan de mijne(ha, ha, ha) kan het alle kanten op. De schuldenberg drukt erg zwaar en daardoor is paniek niet uitgesloten.
Bewust en berekenend geconstrueerde ontwikkelingen, zoals inflatie?
Het lijkt op een eensgezinde ‘maakbaarheidgedachte’ die in de praktijk niet bestaat.
Ligt het niet veel meer voor de hand dat de ‘ontwikkelingen’ op een klunzige (maar niet geheel onverwachte) manier finaal uit de klauw lopen? Zelfs zonder een plan B.
Centrale steun van een nog nooit vertoonde omvang. Als permanente noodmaatregel, als ‘experiment’ om (‘Whatever it takes’) niet alles te laten omvallen, als gevolg van de verwoestende financiële crisis van 2008.
Prachtige, met een tomeloze overwaardering opgepompte zeepbellen. Die een keiharde garantie betekenen voor een ongekende systeeminflatie.
Geldontwaarding is een eerste symptoom, waartegen centrale banken en overheden niet zijn opgewassen, omdat niet zij, maar uiteindelijk de kapitaalmarkt de prijs van geld bepaalt.
Schulden, die virtueel goedkoper worden, maar in werkelijkheid onbetaalbaar?
Ook de consument zal als ‘reddende engel’ moeten afhaken , omdat zijn bestaanszekerheid en koopkracht sprongsgewijs worden uitgehold.
Het zal geen deflatoire tendens veroorzaken, als de slinkende vraag gepaard gaat met een nog harder slinkend aanbod.
+ 1
De ‘prijs van geld’ of het einde van upside-down, verkeerde keuzes en de totale gekte in enkele regels knap verwoord.