Er zijn twee stromingen die suggereren hoe geld wordt gecreëerd in een geldsysteem met fractionele reservebanken. Aan de ene kant staat de stroming die uitgaat van het idee dat de geldhoeveelheid wordt gecontroleerd door een centrale bank doordat het doelbewust de geldbasis aanpast. De geldhoeveelheid komt dan door exogene variabelen (variabelen buiten het model) tot stand. Eenvoudiger gezegd: de centrale bank bepaalt de geldhoeveelheid en de rentestand heeft er geen invloed op, te zien in de volgende grafiek:

geldhoeveelheid

Exogeen proces

De exogene geldcreatie wordt vaak geassocieerd met de money multiplier. Dit model veronderstelt dat wanneer een persoon €100 op een betaalrekening zet, de bank een deel daarvan in reserve houdt, maar het merendeel van dat bedrag uit zal lenen. Degene aan wie dat geld uitgeleend is, zet dat geld weer op een betaalrekening waardoor het proces zich herhaalt. Het deel dat de bank als reserve gebruikt wordt bepaald door de reserve requirement. Stel dat banken 20% procent van het gestorte vermogen als reserve achter moeten houden en dus 80% mogen uitlenen dan zal de geldcreatie als volgt gaan:

tabel 1

In dit systeem kan de centrale bank de geldhoeveelheid manipuleren door de reserve requirement te wijzigen. Commerciële banken hebben slechts een passieve rol in de groei van de geldhoeveelheid. Ze lenen alleen geld uit als dat bij hen werd gestort.

Endogeen proces

Aan de andere kant staat de stroming die ervan uitgaat dat geldcreatie een endogeen proces is. Zij betwisten of de centrale bank controle heeft over de geldhoeveelheid en wijzen het model van de money multiplier van de hand. Zij merken op dat de centrale bank controle heeft over de rentestand, maar reserve requirements helemaal niet gebruikt als een beleidsinstrument. De geldhoeveelheid komt volgens hen grotendeels tot stand door de vraag naar krediet door consumenten en bedrijven en de bereidheid van commerciële banken om deze vraag te faciliteren.

Reserves

Het model van de money multiplier veronderstelt dat banken pas krediet kunnen verstrekken als ze een overschot aan reserves hebben. Doordat geld eerst wordt gestort op een bankrekening ontstaat er een overschot aan reserves. Dit overschot stelt de banken in staat om krediet te verstrekken. Elk nieuw krediet vermindert het overschot aan reserves totdat er geen reserves meer zijn en het proces stopt. In werkelijkheid verstrekken banken eerst krediet, wat tegelijkertijd een deposito op een betaalrekening creëert. Als er dan een tekort aan reserves ontstaat, móet de centrale bank deze reserves aanvullen, want als ze dit niet doen ontstaat er een liquiditeitsprobleem dat kan leiden tot een kredietcrisis zoals we hebben gezien in 2007-2008.

Bovendien toont recent empirisch onderzoek door Seth. B. Carpenter en Selva Demiralp aan dat er nauwelijks een correlatie te bespeuren is tussen het aantal verstrekte kredieten en de reserves, en dat zelfs de benodigde reserves eigenlijk ook nooit gehaald worden. Dit is te zien in de volgende grafieken afkomstig uit hetzelfde onderzoek:

grafiek geldhoeveelheid

Conclusie

De conclusie die getrokken kan worden is dat commerciële banken de vrijheid hadden om te bepalen hoeveel geld zij in reserve hielden tegenover het aantal verstrekte kredieten. Commerciële banken zijn dus eigenlijk niet beperkt in hun vermogen om zoveel mogelijk krediet te verstrekken naar hun eigen oordeel. Het enige beleidsinstrument dat centrale banken hebben is de manipulatie van de rentestand om de kredietverstrekking af te remmen of te stimuleren. Laat het nu net zo zijn dat de Fed dit instrument vooral gebruikt heeft om de Amerikaanse economie te stimuleren in plaats van deze af te remmen.

12 reacties

  1. Misschien interessant voor deze site een soort van Breaking News-banner.
    Jullie zouden er bijvoorbeeld dit nieuws daarin kunnen plakken:

    Apartement Christine Lagarde onderzocht door Franse authoriteiten

    Nee…dit is geen grapje!

    1. Christine Lagarde verdiend € 448,537,- per jaar

      Alle bankdirecteur in o.a. Nederland verdienen al meer.

      Jan Hommer ruim 3 x zoveel.

      Oud directeur SNS bank verdienden al meer dan € 600.000,-

      Waarom verdiend iemand als directeur van het IMF in verhouding zoveel minder dan bijvoorbeeld de nieuwe SNS directeur?

      Salaris zijn allemaal ongeveer.

  2. Fractioneel ja. Met alles 30x, of soms wel 70x verhypothekeerd, phantom assets, ‘over the counter’ derivatives, schaduwbankieren (waar Nederland overigens een echte kei in is las ik laatst) en mark to market gesjoemel rammelt het hele stelsel in al haar voegen. Bovendien heeft de geldcreatie van de FED tot op heden alleen gezorgd voor hogere inflatie in China en bubbels in aandelenmarkten, en heeft geen enkele bijdrage geleverd aan de echte economie is de VS. Persoonlijk denk ik dat de assets op de bankbalansen nog geen 2% vertegenwoordigen van uitstaand risico. Laten we er nog even een banken stress testje achteraan doen. All is well.

  3. Voor de duidelijkheid, centrale banken en lagere banken creeeren geen geld maar schuld. Deze schuldpapiertjes gebruiken wij als transactiemiddel en noemen het in de volksmond geld, maar het is geen geld.

    Schuld kan ook nooit in waarde stijgen maar alleen in waarde dalen. Het is voor mij dan ook onbegrijpelijk dat hele volksmassa’s schuld sparen en denken dat ze meer koopkracht krijgen vanwege de rente. die by the way ook ontstaan is uit schuld.

    Zodra de massa het verschil leert tussen schuld en geld is de slavernij ten einde.

    1. Juist Hugo. Sterker: ‘men’ creeert slechts de hoofdsom aan schuld, en niet de rente. Het haalt zichzelf in en is DUS ontworpen om te falen. En dat laatste, daar zullen steeds meer mensen achter komen.

  4. In hebzucht en de hang naar het vergaren van materie wordt slechts 1 doel gediend. Het behouden van de status quo.

    Wanneer je dat beseft kun je beginnen om je natuurlijke vrijheid terug te krijgen.

  5. Zelfbewustzijn, dat is de ultieme kracht van ons mensen.

    En het enige wat je jezelf kunt afvragen is in hoeverre dat bewustzijn is geconditioneerd door de huidige wereld.

    Ik was vanmiddag op een begrafenis van iemand die dat besefte.
    Deze vrouw heeft er op alle mogelijke manieren aan geholpen om deze gedachte over te brengen op alle mensen die ze achterliet.
    Of het doorgekomen is weet ik niet.
    Maar dat ze het begreep , dat weet ik wel.

    Laat het niet zo zijn dat je pas op het laatst van je leven beseft dat alles draait om verbondenheid.

    Wij mensen zijn allen 1.
    Dat is ons wapen tegen de lage verdeeldheidscheppende kracht die ons in zijn ban probeert te houden.

  6. God, de Ongelimiteerd Almachtige, is de uiteindelijke baas, verder niemand. Daarom verloopt alles perfect. Materieel goed en kwaad zijn slechts verzinsels van het opstandig individu en haar tijdelijke allianties.

  7. Goed artikel Martijn! Ik denk dat we ook niet moeten onderschatten dat dit systeem veel geld, krediet, schulden nodig heeft om in leven te blijven. De centrale bank mag dan wel willen dat de burger gaat spenderen, door de rente te verlagen, als dat niet lukt, houdt het op. Aangezien het vertrouwen zeer slecht is en er nog steeds minder wordt uitgegeven wordt het voor de zittende macht steeds moeilijker om het geld aan het rollen te krijgen. Want negatieve rentes lijkt me toch geen optie?

    Hier een stukje over geldcreatie: Geld is nooit opgebruikt, het zal zich enkel van plaats veranderen, van de ene eigenaar naar de andere, het verlaat nooit het geldsysteem. Als er bvb 10% per jaar meer geld word gemaakt dan de gemaakte producten, dan krijg je een teveel aan geld dat eenmaal door de consument word gebruikt (al dan niet in de vorm van krediet) om producten te kopen, de prijzen zullen stijgen. http://www.soundmoney.be/monetaire-historiek/geldcreatie/

  8. Ik heb gisteren een mooi artikel geplaatst over de achtergrond van banken op De een of andere manier werd het niet geplaatst. Wordt er veel geblokt, dat komt de dialoog natuurlijk niet ten goede

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Nieuw in de wereld van cryptocurrencies? Bekijk nu uw mogelijkheden op Nederlands grootste exchange...

Ontvang jij al een passief inkomen door het staken van crypto?

Lees meer over crypto staking op onze favo platformen: