Dat is de titel van de nieuwste VPRO docu. Rijken, superrijken zelfs. Betalen die dan soms géén belastingen? Natuurlijk wel, maar dan denken we terug aan wat superbelegger Warren Buffett eens zei. ´´Er zit iets grondig fout wanneer mijn secretaresse meer belastingen betaalt dan ik.´´ Dat doet inderdaad wenkbrauwen fronsen. Het roept ook een andere uitspraak op waarvan ik de bron vergeten ben, maar ze gaat als volgt. Het is makkelijker om van een miljoen mensen honderd euro af te nemen, dan van honderd mensen een miljoen. Zoals onderstaande tweet stelt is de rijkdom alvast in de Verenigde Staten zeer ongelijk verdeeld. Dat wekt op de duur gevoelens van oneerlijke behandeling op en jaloezie. Dat laatste zeker, want laat ons eerlijk zijn: wie wil er nou niét rijk, of zelfs superrijk zijn?
Passie leidt tot geluk en soms ook rijkdom
Het is echter lang niet iedereen gegeven. Nogal wat mensen denken dat rijkdom een kwestie van geluk is. Best wel makkelijk en troostend ook om zo te denken. Want dan heeft die ander geluk gehad, en jij niet. Pech. Dat is het: je hebt pech, je kunt er helemaal niks aan doen zelf… NOT! Rijkdom wordt vaak overgeleverd van generatie op generatie. En als je iemand van zero naar hero ziet opklimmen; van rags to riches zoals de Engelstalige uitdrukking luidt? Dan is dat haast altijd door keihard werken, heel slim zijn en alles laten voor dat ene doel. Die opofferingen ziet de buitenwereld zelden; wel de uiterlijke kenmerken van die rijkdom. Dat doel is haast nooit ´rijk worden´an sich, let wel! Toen ene Bill Gates te vroeg van school afging om wat in de garage van zijn ouders te zitten klooien, was zijn doel niét om snel zo rijk mogelijk te worden. Dat is het bijna nooit hoor! Neen, dit zijn gepassioneerde lieden met een visie, een talent, een doel. Zij doen ook wat ze heel graag doen en heel goed kunnen. De welvaart komt dan later, of niet, en dit hoort er dan bij. De rijkdom is een gevolg en bijna nooit een doel.
Levensduurte
Dit gezegd zijnde, is het maar logisch dat je een deel van die verworven welvaart afstaat aan de maatschappij, het land waar je die rijkdom hebt opgebouwd. Als particuliere rijke of als mulitnational. Dat moet een redelijk deel zijn maar ook weer niet zo hoog dat het de moeite niet meer waard is te ondernemen. Tenslotte schep je banen en daarmee welvaart voor anderen, zorg je voor ontwikkeling, vooruitgang van heel de maatschappij als het goed is. Sommige rijkelui zijn best tevreden met deze status, deze situatie. En geven daarbij nog weg aan goede doelen. Sommigen willen liefst zo min mogelijk betalen, of beter nog: helemaal niks. Wie niet? Maar als iederéén zo reageert, wie gaat dan de wegen onderhouden? De straatverlichting doen branden? De treinen laten rijden? Het meest rechtvaardig in deze zou zijn dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. En de zwakste schouders dan de lichtste. De laatste tien jaar (de Kredietcrisis!) echter hebben meer en meer burgers de indruk (het is een realiteit ook) dat het omgekeerd is. De laagste sociale klassen hadden al niet veel, en klagen. Over de levensduurte vooral, die hen direct en hard treft. Voeding, wonen, nutsvoorzieningen – de prijzen en de kosten swingen de pan uit. Dit wordt veel minder of helemaal niet door de hoogste inkomens en fortuinen gevoeld.
Slapend geld
De middenklasse dan. Die ziet zich meer en neer afglijden op de sociale ladder. Sommigen vallen dan ook net uit de boot. Te veel verdienen om op een of andere manier gesubsidieerd te worden door de Staat. Te weinig verdienen om het leven van voorheen te leiden. Onvrede, woede zelfs volgen. De politiek krijgt de schuld van alles, omdat zij de wetten maakt, de regels opstelt. Ook de belastingregels. Die zijn door dikbetaalde advokaten en belastingspecialisten redelijk makkelijk te omzeilen. Of sowieso al in het voordeel van wie veel bezit of veel verdient. Cf. de grootste belastingdaling ooit in de geschiedenis recent in 2020 in de VS doorgevoerd. Het neoliberalisme heeft sinds begin jaren tachtig in tal van landen voor grotere onevenwichten in inkomen en welvaart gezorgd dan ooit. Waar midden- en lagere sociale klassen in een permanente staat van ´betalen voor de crisis´ worden gehouden? Scheppen de topklassen meer geld dan ooit. Meer dan ze kunnen opmaken aan luxevilla´s, dure wagens en privévliegtuigen zelfs. Heel wat van dit ´teveel´ verdwijnt naar bankrekeningen, al dan niet in exotische oorden, de zogenaamde belastingparadijzen. Niet-productief geld dat slaapt, om doorgegeven te worden aan volgende generaties. Cf. de Panama- en andere papers. Is het een wonder dat er jaloezie is vanwege de have nots, jegens die haves? Is het een wonder dat burgers zich verenigen en take it to the streets?
Als je als alleenstaande eenverdiener 46.000 euro netto per jaar verdient, mag je je lid van de gelukkige bovenste één procent noemen. Ligt je inkomen iets lager? Je hebt geen klagen. Een alleenstaande eenverdiener met een modaal inkomen (27.500 euro netto) hoort bij de meest welgestelde 3,5 procent van de wereld. Het meest gewone salaris van Nederland is op internationale schaal een bijzonderheid: maar liefst 24 keer zo veel als het wereldwijde gemiddelde.
En de kosten van levensonderhoud wellicht ook 24 x meer als het wereldwijde gemiddelde…
Veel arme landen produceren zelf bijna niets alles moet geïmporteerd worden voor al luxe goederen en medicijnen. Vaak zijn deze goederen nog duurder dan in de westerse wereld.
Belasting is diefstal
Als ’s morgens 2 wielen van mijn auto zijn gestolen, en van iemand anders maar één,
Ben ik dan verontwaardigd en kwaad, niet omdat 2 van mijn wielen zijn gestolen, maar omdat van mijn buurman ook 2 wielen zijn gestolen, terwijl hij een duurdere auto heeft?
Zou het niet gerechtvaardigd zijn als drie van zijn wielen gestolen werden?
Belastingen zijn voor de welvaart zoals een rotsblok aan de trekhaak van een Ferrari.