De grote vraag die ik in deze column opwerp is wanneer onze gepensioneerden in opstand komen. Het is bedroevend om te vernemen dat in onze moderne verzorgingsstaat de oudere gepensioneerden niet meer rondkomen met hun kleine pensioentje. Vooral de senioren met een leeftijd van ruim boven de 70 hebben vaak een lager pensioen dan de ‘jong-gepensioneerden.’ Dat komt doordat na de 2e Wereldoorlog met de wederopbouw een nieuw tijdperk van economische groei aanbrak waarin werknemers in staat waren een bijdrage te storten in de pensioenfondsen die flink meeliftten op de nieuwe welvaart van na de oorlog. Vanaf de jaren zestig tot aan het einde van 20ste eeuw konden veel werknemers profijt halen uit langdurige arbeidscontracten. Niet alle werknemers natuurlijk. Bij de overstap naar een andere werkgever was er soms sprake van pensioenbreuk als de inleg niet meegenomen kon worden naar een ander pensioenfonds. Kleine pensioentjes werden vaak afgekocht. Eind vorige eeuw is dat beter geregeld en kan in principe alle opgebouwde pensioen overgedragen worden. De pensioenkaders zijn aanzienlijk verbeterd, maar wat blijkt nu anno 2019? De afbraak van het opgebouwde pensioen raakt in een stroomversnelling.

eug

Negatieve stemming pensioenoverleg

Nu we in deze 21-ste eeuw een stuk gezonder leven hebben we de “pech” dat de gemiddelde leeftijd flink oploopt. Burgemeesters lopen zich het vuur uit de sloffen om weer bij een eeuweling aan te bellen om een bloemetje af te geven. Ik heb al een mailtje verzonden naar mijn burgervader om over 34 jaar een uurtje vrij te maken in zijn agenda. Onze langere houdbaarheidsdatum gooit behoorlijk wat roet in het eten wat betreft de betaalbaarheid van onze pensioenen. Het lijkt dan vrij logisch om de pensioenleeftijd omhoog te duwen. Deze maatschappelijke discussie gaat nu flink opspelen omdat in het pensioenoverleg geen overeenstemming kon worden bereikt over de oplopende pensioenleeftijd. De zware beroepen zouden moeten worden uitgezonderd en dat schijnt moeilijk te liggen in het overleg tussen regering, werknemers en vakbonden. Daarnaast is er een grote ongelijkheid in EU-verband. Als we kijken naar de zuidelijke lidstaten waar een lagere pensioenleeftijd geldt. Hoezo één Europese Unie met zoveel verschil in rechten en plichten, vragen veel werknemers zich af. En wat te denken van de lage rente die wordt opgelegd door het beleid van centrale banken die een extreem lage rente hanteren. Pensioenfondsen zijn verplicht de lage rente als rekenrente te gebruiken in hun dekkingsgraad. Kortom, er is sprake van meerdere negatieve factoren die onze pensioenen aantasten.

Pensioenpremie omhoog of aanspraak omlaag

Onlangs heeft minister Koolmees er een schepje bovenop gedaan door bekend te maken dat een bevriezing van de AOW-leeftijd op 66 jaar in feite onbetaalbaar is omdat dan de pensioenpremie met 10 tot 15 procent omhoog moet. Wanneer een hogere premie onbespreekbaar is dan zou de pensioenaanspraak een flink stuk omlaag moeten. Dat is kiezen tussen twee kwaden. Je zou ook de werknemers en werkgevers hiermee kunnen ontlasten door gewoon de AOW-uitkering vanaf 66 jaar in te laten gaan en gelijk te verhogen ter compensatie van de bevroren pensioenen. Dat is niet gering en gaat gaat miljarden kosten terwijl de premies daarvoor door de gehele Nederlandse bevolking betaald worden. De premieheffing voor de AOW is een verplichte volksverzekering en worden ingehouden via de loonheffing of betaald via de aanslag inkomstenbelasting/premies volksverzekeringen. Gezien de huidige precaire situatie kan de overheid i.p.v. een premiestijging een deel van de AOW financieren via de kapitaalmarkt. (Kom verder in mijn column daarop terug). Omdat een pensioenakkoord nog ver weg lijkt is mijn conclusie dat we aan het einde zijn van ons welvaartsvaste pensioenstelsel. Naar de huidige maatstaven is dit stelsel onhoudbaar in een sociale verzorgingsstaat gebouwd op een kredietberg.

Senioren die niet rondkomen

De grote vraag is nu hoe we de pijn gaan verdelen. Het vervelende is dat veel pensioenen al jaren niet geïndexeerd zijn. Vanaf de recessie 2009/2012 zijn de pensioenen achter gaan lopen bij de prijsinflatie. Veel pensioenen staan al 10 jaar op hetzelfde bedrag. De regering heeft als compensatie nog wel de AOW wat mee laten stijgen met de inflatie maar het is een keihard feit dat veel senioren met een laag pensioentje niet rond komen. Juist op wat hogere leeftijd leven veel bejaarden een terug getrokken bestaan en durven uit valse schaamte niet te roepen dat ze niet of nauwelijks nog rondkomen. Vergeet niet de hoge zorgkosten die automatisch opkomen op hogere leeftijd. Heel veel bejaarden betalen hun eigen risico in maandelijkse termijnen. Hoe bedroevend is dat?

Verzorgingsstaat in staat van ontbinding

In ons kleine kikkerlandje is jarenlang geroepen dat wij het beste pensioenstelsel ter wereld hadden. Dat lijkt mooi maar is een pure noodzaak in een welvaartsstaat waar we ons op de borst kloppen dat we ook de beste sociale verzorgingsstaat op onze aardkloot hebben. Maar daar hangt een prijskaartje aan. We weten allemaal dat onze zorgsector door de vergrijzing onder grote druk staat en al een tijdje niet meer in staat is om zorg op maat te leveren. Zelfs de kwaliteit gaat achteruit. Ouderen moeten veel langer thuis verzorgd worden en over 10 jaar is er een tekort in de thuiszorg van vele tienduizenden banen. Hoe zorgelijk is dat? Onze verzorgingsstaat verkeert in een staat van ontbinding. Wat gaan we daar aan doen in deze 21ste eeuw, waar straks alle nadruk ligt op de financiering van ongeveer 600 klimaatdoelen. Terwijl de gevolgen van de hogere energierekening nu al de gemoederen flink doet oplopen. Ik word er kregelig van om in alle nuchterheid te constateren dat we niet meer in staat zijn om alle doelstellingen die een verzorgingsstaat vereist na te komen. De moderne verzorgingsstaat is niet meer te financieren. De senioren doen al enige tijd aan consuminderen, daar komt nog een stukje ontzorgen bij.

Zonder de euro water we beter af

Nog niet zo lang geleden, in de 20ste eeuw, kon de rijksbegroting opgehoogd worden met bijvoorbeeld 10 tot 20 miljard om de verzorgingsstaat met diverse maatregelen op peil te houden. Als de regeringscoalitie daartoe een voorstel deed en de 2e en 1e Kamer akkoord gingen was het klaar. Nou ja, het begrotingstekort moest natuurlijk gefinancierd worden. Geen probleem, gewoon lenen op de kapitaalmarkt. De staatsleningen werden gretig afgenomen door institutionele beleggers, waaronder de grote pensioenfondsen. De rente op obligaties was toen met gemak een procent of vier. Nu slechts 0,2 procent op een tienjarige staatslening. Op deze wijze lieten wij toen de staatsschuld oplopen. Aflossen was van later zorg. Maar ja, in 1993 kwam de EU. Lidstaten moesten zich houden aan begrotingsafspraken en begrotingstekorten mochten niet uit de klauw lopen. 3 Procent overschrijding was het maximum. In de beginfase van de EU hielden echter de grote landen Frankrijk en Duitsland zich niet aan de afspraken. Kennelijk gold het recht van de sterkste. In deze 21ste eeuw echter kan Nederland het vergeten om het begrotingstekort flink op te laten oplopen. Sowieso willen wij dat niet als beste jongetje van de klas als het gaat om de staatshuishouding. Je wordt nu net als Italië stevig op de vingers getikt. Dat is het nadeel wanneer je met 28 lidstaten in eenzelfde muntunie zit .

Devalueren?

Als het financieel even wat tegenzit kun je nu niet bijvoorbeeld je eigen munt laten devalueren t.o.v. de valuta van omliggende landen. Met het voordeel van goedkopere export en daardoor een groeiend BBP kon je dan het financieringstekort over een jaartje of wat ombuigen naar een overschot en daarmee de opgelopen staatsschuld later aflossen. Na een paar jaar was Jantje weer boven Pietje. Wanneer dit geen duidelijk voorbeeld is van de nadelen die we ondervinden van een muntunie, die een lidstaat flink kan beperken in zijn financiële bewegingsvrijheid, dan weet ik het niet meer.

Oplossing: uit de euro?

Dat ik geen voorstander ben van de euro-muntunie in de huidige vorm is wel bekend. Ik durf te stellen dat we onze pensioenproblemen kunnen opvangen met een hogere AOW-uitkering en tegelijk een lagere AOW-leeftijd. We moeten dan tijdelijk ons financieringstekort en parallel de staatsschuld laten oplopen. Ooit konden we ter compensatie  van teveel schuld onze gulden laten devalueren t.o.v. de mark en de franc enzovoort. Dat was dan jammer voor de NL-vakantiegangers die bij de grens wat minder Franse francs in hun handje kregen, maar andersom beter voor ons toerisme omdat veel meer Duitsers een bezoekje komen brengen aan de goedkope Costa’s aan de Noordzee. Een buitenlandse vakantie wordt op deze manier afgeremd zodat meer Nederlanders hun vakantiegeld uitgeven in eigen land. Scheelt wat aso-vliegreizen en door de opwarming van ons klimaat zijn onze badplaatsen een prima alternatief. En voor een rondleiding door ons mooie Drenthe houd ik mij als gids aanbevolen. En onze expediteurs zouden het met de goedkope gulden maar wat druk hebben met al die extra uitvoer. Duitsers zijn bijvoorbeeld grote liefhebbers van onze kaas, om maar een voorbeeld te noemen. De kritische lezer zal natuurlijk opmerken dat bij een devaluatie onze import duurder wordt en daarmee onze inflatie opjaagt. Dat is dan een goeie stimulans om zelf de fabricage van bepaalde producten(textiel misschien?) ter hand te nemen. Geeft nieuwe werkgelegenheid. Hoe mooi was dat ooit met die gulden. Maar ja, we kunnen de klok nu eenmaal niet terug draaien. We kunnen wel vooruit denken en ons af vragen of bepaalde zaken uit het verleden niet weer toegepast kunnen worden in een tijd dat de zaken van nu verkeerd gaan lopen.

15 reacties

  1. Het probleem van de pensioenfondsen is simpel aan komen waaien doordat er mega rendementen werden behaald op rente welke jaren 70 gemiddeld 8% bedroeg.
    Zowat alle fondsen waren premievrij.
    Al in 1975 deed Akzo Zout chemie een greep in de pensioenkas om een herstructurering te betalen.
    Omdat de kunststof garens teveel over productie had.
    Velen zouden volgen zoals Rijn Schelde Verolme uiteraard wist plots de gehele branche van fondsen hoe dat moest.
    Namelijk beloven aan vakbonden dat als het weer beter ging het terug gestort zou worden.
    Veel beloven en weinig geven doet een gek in vreugde leven.
    Toen kwam de grote crisis 1882-1985 met als resultaat dat de fondsen grote bedragen in opdracht regering ter beschikking moest stellen om de werkloosheid via VUT ed op te lossen.
    Jaren 90 alles ging zoals jaren 70 dus vele bedrijfspensioenfondsen werden geplunderd.
    Heb zo in een commissie zitting om eens te onderzoeken hoe het allemaal ontstaan was.
    Want de rente daalde dus vele pensioenfondsen moesten premie gaan innen. om hun rekeningen gezond te houden.
    ABP werd even door de staat geplunderd zo erg dat tot op heden er een tekort is.
    Tot overmaat gingen de Fondsen beleggen in risicovolle portefeuilles, de welbekende rommel hypotheken met super aantekening enz.
    Vanaf ca 2008 had de regering Balkenende het licht gezien middels de ZZPer.
    Het eindresultaat laat zich raden heden.
    ZZP ers hebben te lage inkomens om VRIJWILLIG pensioenpremie te betalen en uiteraard licht 2 het verhogen van de AOW leeftijd.
    Dat zijn korte termijn trucs deze werken even maar al snel gaan ze nadelig worden voor iedereen.
    Maar nu komt de hoge prijs uit de hoed voor de Hogere inkomens welke een stuk ouder worden dan mensen die met hun lijf fysiek arbeid verrichten.
    Deze personen trekken veel langer pensioen maar leggen relatief weinig in omdat hun arbeid vaak bij 30 jaar begint en hun pensioen begint ver voor de 67 jaar ouderdom.
    De premie betalers zijn de fysieke arbeiders welke vroeg dood gaan maar wel 40 jaar of nog langer bij droegen.
    RESULTAAT de heren raken in paniek maar dachten via een wetje de ZZPer te dwingen pensioenpremie te betalen, Helaas stak de EU commissie door Duitsland daar een stokje voor.
    Want Zelfstandigen daar is alles VRIJWILLIG, die hebben geen CAO ed.
    Heb vele jaren OR werk gedaan en weet daarom hoe het een en ander gaat heden.

    1. Het is in feite een grof schandaal dat het Rijk in het verleden een greep deed in de pensioenkas van het ABP. In de jaren 80 verlaagde het kabinet Lubbers de pensioenpremies. Dat betekende een flinke lastenverlaging voor het Rijk doordat de werkgeversbijdrage flink omlaag ging en daarmee ook de bruto loonkosten. Dit was een trucje om de overheidstekorten uit het slob te halen. Door de zogenaamde ‘uitnamewet’ daalde de pensioenpremie(werkgeversbijdrage dus) van 21 procent naar 8 procent over een reeks van jaren. De vakbonden en bestuurders van het ABP waren er uiteraard tegen maar konden weinig uitrichten omdat het ABP publiekrechtelijk tot 1 januari 1996 nog onder het Ministerie van Binnenlandse Zaken viel. Daardoor kon de minister gewoon zijn gang gaan. Zelf heb ik als werknemer 48 jaar lang premies betaald aan het ABP en kon daar (uiteraard) wettelijk nooit onderuit. Maar ja, baas boven baas. Als de baas de regels wijzigt wat heb je dan als werknemer in te brengen? Naar mijn mening zouden straks bij de al lang aangekondigde kortingen op pensioenen de ABP-gepensioneerden het volste recht hebben om deze korting aan te vechten. Nu o.a. het ABP wordt benadeeld door het beleid van beleidsmakers, centrale banken en overheid, is het moment daar om genoegdoening te eisen in de vorm van compensatie voor de korting. De greep uit de pensioenkas is eerder weggewuifd als een noodoplossing en te makkelijk, hoewel onder protest, geaccepteerd door vakbonden en ABP-bestuur. Zoals zo vaak gebeurt in een rechtsstaat is later een rechtszaak nodig om geleden schade te herstellen. De geleden schade is pas voelbaar als een korting wordt doorgevoerd op de gedupeerden. M.i. komt dan het ideale moment om de rechter in te schakelen. Maar ja, de wens is de vader van de gedachte. Als gewillige burgerslachtoffers zullen we als makke schapen weer mekkerend akkoord gaan als de kortingen worden doorgevoerd.

  2. Pensioen probleem in een notendop: 5 mei 1945 plus negen maanden is 5 februari 1946 plus 65 jaar is 5 februari 2011. Wat toevallig dat sinds dien de pensioenen niet geindexeerd worden. Iets wat we 65 jaar hebben zien aankomen, maar politici kijken maar 4 jaar vooruit.

    Het probleem is dat we in een economisch model uit 1700 zitten toen we net de stoommachine hadden uitgevonden van groei op groei van liefst 5 to10 % zowel van de economie als bevolking om het balletje aan het rollen te houden. En nu de vergrijzing op stoom komt gaan we niet het economisch model aanpassen, nee, dat zou te makkelijk zijn. Er moeten mensen bijkomen om het model in stand te houden. Want dan rolt het balletje weer. Dat er dan later nog meer mensen pensioen nodig hebben en er dus weer extra mensen bij moeten om het balletje te laten rollen is een probleem voor de volgende generatie. En juist dat is het probleem! Onze problemen aan de volgende generatie doorschuiven. Door deze generatie het pensioen van de vorige generatie te laten betalen ipv zijn eigen pensioen op te bouwen (pensioen per jaargang).
    En de pensioenleeftijd verhogen, prima, maar dan wel aan het begin van je loopbaan vermelden en niet als je tegen het einde aan loopt. Dat is hetzelfde als tegen een marathonloper zeggen bij 38km dat het geen 42 maar 45 km is geworden, eens kijken wat er dan gebeurt.

    1. Kan me heel goed vinden in deze interpretatie. Tijd dat er wat modelletjes worden aangepast. Politiek zal dat niet aandurven. Doen aan korte termijn denken; niet meer dan 4 jaar vooruit dus. Ik vrees dat het pensioenstelsel zichzelf aanpast als ook de politiek met werkgevers en vakbonden in het polderoverleg er niet meer uitkomen. Inpolderen is al niet meer nodig. We drogen vanzelf uit door opwarming van het klimaat. Straks noodgedwongen wat sluizen open zetten.

      1. Daar zeg je ook zoiets. Nederland zou dringend onderzoek moeten gaan doen naar zeespiegelstijging. Ik las dat het ongeveer 10 jaar zou duren eer men de verhoging redelijk zou weten. Hoor je daar al iets van?.

        Zoals het er namelijk nu uitziet, met de te verwachte stijging, zou Nederland wel eens voor 75% onder water kunnen staan tegen 2100. Aanpassingen doen, zou enorme kosten vragen, waarvan men nog niet zeker is of die wel effectief genoeg zouden zijn. Een optie was: het land opgeven en wegtrekken!.

        Hieruit blijkt dat er zo wie zo enorme problemen op ons afkomen: van het gas af, verzakkende huizen, peakoil en als klap op de vuurpijl: een enorm gevecht tegen zeespiegelstijging!. Er staan spannende tijden voor de deur, zoveel is zeker.

  3. Er is er wel een pensioenprobleem? Een pensioen is uitgesteld loon, dat bij uitkering wordt belast. Na een x-leeftijd stop je met werken. En ontvang je o.b.v. pensioenvoorwaarden en wettelijke regels een bedrag per maand. Daarnaast zijn er veel regels omtrent de opbouw van het pensioen, samenstelling premie, duur, rente, maar ook kapitaaldekking en indexering.
    Maar, een recht op een pensioen om een levensstijl hoog te houden of een gewenste omvang om van te leven bestaat niet. Er is hoogstens een regeling van pensioen.
    De Staat heeft dit systeem gepromoot als een soort recht, recht op een pensioen waarvan je kunt leven. De AOW is een basispensioen, maar de Staat promoot het als een pensioen waarvan je kunt leven, oftewel bestaansniveau. Je moet altijd opletten als de Staat communiceert met de burgers, want de Staat houdt zich niet bezig met de waarheid, juistheid of andere morele regels. De Staat voert wetten en regels uit. Dat deed Stalin, Hilter en Mao ook.
    De mensen die voor de staat werken, zijn niet eens bevoegd om te bepalen welk pensioen nu goed is of niet, Zij voeren de wet uit. Meer niet. De mensen die voor de Staat werken, zullen tegen iemand zeggen die niet voldoende pensioen heeft, meneer u moet minder uitgeven.
    Daarnaast zijn pensioenfondsen niet verplicht een pensioen te verstrekken die voldoet aan de levenswensen van hun klanten, de pensionado’s. Nee, zij voeren de pensioenregels uit.
    Als de dekkingsgraad groter is dan 105% zullen zij meer uitkeren, ook dit zijn regels. Daalt de dekkingsgraad, zal het pensioen dalen. Dit lijkt mij vrij logisch. Echter, ik begrijp heel goed dat de kosten van levensonderhoud niet dalen. En dat een dalend pensioen niet gewenst is. Je ontvangt geen gewenst, maar een pensioen o.b.v. regels. Maar, wat ook niet goed is, is om geldproblemen bij andere mensen neer te leggen. Want, dan ga je via een derde partij, beslag leggen op de verdiensten en vermogen van je medemens. Echter, de medemens heeft ook zijn geld zelf nodig.
    Een steeds groter deel van de pensionado’s pakken het probleem zelf aan. Minder uitgaven, een kleine baantje, ontsparen etc.
    De Staat heeft de burgers van alles belooft, vooral bij de verkiezingen, maar als het zover is, blijkt die belofte toch een andere invulling te krijgen dan de burgers denken.
    Naar mijn mening behandelt de Staat de pensionado’s als een creditcard om na de dood het laatste restje er ook eruit te halen. Pensionado’s hebben vrije huizen, vermogen, roerend bezit. En de kinderen en kleinkinderen zitten op dit vermogen te azen. De Staat promoot dit gedrag, omdat zij over de transacties belastinggeld kunnen ontvangen. Een berekening van het mises instittuut blijkt, dat na de dood van een belastingbetaler, meer dan 70% van zijn inkomen en vermogen is geclaimd door de staat.
    Van de burgers in dit land wordt het volgende verwacht, je leeft en werkt voor het collectief, en andere ideeen en uitwegen worden NIET getolereerd. Je wordt geëerd als een held als je besluit om je zelf op te offeren voor het collectief. Dan is de collectieve tafel namelijk weer gedekt, dan kan het collectief ervan vreten.
    Zo worden mensen in dit land behandeld, jullie worden tegen elkaar uitgespeeld.

    1. Deze conclusie is op deze site al vaker getrokken. Centrale banken hebben zich aangeleerd sturing te geven aan de economie als het even minder gaat, o.a. door renteverlagingen. Het nul-tarief is genaderd, wat nu te doen bij een dreigende recessie? Omdat de economische groei van de laatste decennia voornamelijk tot stand kwam door kredietverlening kan onze economie niet meer zonder krediet. Financiële repressie is nog het enige instrument van centrale banken om de publieke sector te financieren. Dat gaat ten koste van spaarders en beleggers. Zo meteen de moeilijke keuze tussen 2 opties. Of de rente verlagen naar negatief, of de politiek vragen om strenge bezuinigingen door te voeren om op die manier met veel belastinggeld de kredietberg af te lossen naar een draagbaar niveau. Dit is kiezen tussen twee kwaden. Ik vrees dat men kiest voor optie 1. Automatisch treedt daarna ook optie 2 in werking. Deze optelsom wordt die gruwelijke reset.

  4. Bedank die ebc voorzitter draghi maar, door eindeloos bij te drukken is en zijn de producten direct onbetaalbaar zo hard stijgen ze, ontslaan die vent of stuur hem met pensioen! Klaas knot was aanvankelijk ook hieroptegen, maar wat wil je, je zult je broodheer wel moeten gehoorzamen?

    1. Klopt, Klaas Knot noemde het, het laatste redmiddel en put zonder bodem. Als je eenmaal begint met stimuleren, kun je niet meer terug, zei hij toen.

  5. Een heldere uiteenzetting. Dit commentaar maakt duidelijk hoe complex onze moderne verzorgingsstaat is. Hoeveel de belangen verschillen van jongeren en ouderen. Hoe moeilijk het is om als regering hier sturing aan te geven, of misschien is het beter om als overheid geen sturing te geven. En hoe moeilijk het is om met 3 partijen, vakbonden, werkgevers en pensioenfondsen, een pensioenakkoord te bereiken. De vraag is of het wenselijk is dat de regering een akkoord afdwingt en dat de deelnemende partijen straks zo ongeveer onder curatele worden gesteld. En de vraag is hoe collectief zijn wij nog als samenleving.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Nieuw in de wereld van cryptocurrencies? Bekijk nu uw mogelijkheden op Nederlands grootste exchange...

Ontvang jij al een passief inkomen door het staken van crypto?

Lees meer over crypto staking op onze favo platformen: