De prijsstijging van frequente aankopen (dat zijn aankopen die je ten minste eenmaal per maand doet en die tevens actief en direct worden betaald) is de afgelopen jaren een stuk hoger dan de inflatie. Frequente aankopen zijn voornamelijk grondstofgerelateerde producten, zoals levensmiddelen en autobrandstoffen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft zelfs gemeten dat producten die de consument frequent koopt de afgelopen vijf jaar bijna twee maal zo hard in prijs zijn gestegen in vergelijken met producten die niet frequent worden gekocht. Tegelijkertijd zien we een situatie waarin de huizenprijzen al bijna drie jaar dalen. Typisch gevalletje van Biflatie dus.
Sinds juli 2006 zijn de voedsel- en energieprijzen met gemiddeld 13,3% gestegen. Producten die veel minder frequent worden gekocht, zoals elektronica, werden gemiddeld 7,5% duurder. Omdat consumenten vaker te maken hebben met frequente aankopen dan met niet frequente aankopen, hebben zij hogere prijsstijgingen ervaren dan het officiële inflatiecijfer.
33% van de producten die wij als consumenten frequent aanschaffen zijn levensmiddelen. En u weet allen dat de voedselprijzen enorm zijn toegenomen afgelopen jaren. Kijk bijvoorbeeld naar de prijsstijging van graan, tarwe, rijst, koffie, suiker en zelfs water. Eten en drinken in horecagelegenheden en autobrandstoffen beslaan overigens elk 12% van de frequente aankopen van de gemiddelde Nederland. En in de horeca zijn de prijzen ook flink toegenomen. Een biertje in het centrum van Amsterdam kost tegenwoordig niet minder dan drie euro.
Eind 2007 werden frequente aankopen een stuk duurder, voornamelijk door de stijging van de olieprijs. Hierdoor steeg de prijs van energie en voedsel sterker dan de inflatie. In de zomer van 2008, net voordat de kredietcrisis uitbrak, liep het verschil met de inflatie op tot bijna 3 procentpunt. Sinds eind 2009 stijgt de benzineprijs op jaarbasis opnieuw sterker dan de inflatie, waardoor ook nu de prijsstijging van vaak gekochte producten hoger is.
Indien de huidige economische schuldenproblemen voortduren kan dat de prijzen enigszins tot bedaren brengen. Als de economie stagneert, zal de vraag naar olie (de motor van onze economie), afnemen, waardoor hopelijk ook de voedselinflatie enigszins zal dalen. Met name in landen als Vietnam zou dit goed uitkomen. In Vietnam hebben ze momenteel te maken met één van de hoogste inflatiepercentages ter wereld. De inflatie bedraagt nu 23% op jaarbasis en de voedselinflatie is zelfs gestegen tot 34%. Wat nog maar eens laat blijken dat de frequente aankopen, zoals voedsel het inflatiepercentage voornamelijk bepalen.
Een paar jaar geleden schreef ik dat ik dacht dat biflatie een plausibel scenario voor de toekomst zou zijn. Nog steeds denk ik dat biflatie zal doorzetten. Er moeten wereldwijd steeds meer monden worden gevoed en de vraag naar grondstoffen vanuit opkomende economieën blijft onverminderd hoog. Tevens denk ik dat de huizencrisis in de Verenigde Staten en in Europa ook nog niet geheel ten einde is. De vooruitzichten voor de huizenprijzen in Nederland zijn in ieder geval niet zo positief.
Een eventuele nieuwe crash, á la Lehman Brothers, door bijvoorbeeld een escalatie van de schuldencrisis in Europa en de bijbehorende recessie, zou het proces van biflatie kunnen vertragen.
Koen Dil
